Opublikowano 28 grudnia 2022
DELEKTA Jacek Karol
(1906 – 1940), polski archeolog, muzealnik, kierownik Działu Przedhistorycznego Muzeum Miejskiego w Toruniu.
Urodził się 9 lipca 1906 r. w Stróżówce w Małopolsce, w rodzinie nauczycielskiej. W latach 1912–1918 uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum w Nowym Targu, a następnie do Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Przemysława II w Rogoźnie Wielkopolskim. Tam też uzyskał 20 maja 1925 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. Studia na Uniwersytecie Poznańskim rozpoczął najpierw na Wydziale Prawno-Ekonomicznym, następnie również w Poznaniu studiował antropologię, etnografię z etnologią i prehistorię. Był studentem prof. Józefa Kostrzewskiego, ale uczęszczał także na wykłady m. in. prof. prof. Kazimierza Tymienieckiego, Adama Skałkowskiego, Bronisława Dembińskiego, Stanisława Tynca i Józefa Paczkowskiego. Pracę magisterską obronił w 1933 r. Po śmierci dra Tadeusza Wagi został kierownikiem Działu Przedhistorycznego Muzeum Miejskiego w Toruniu, rozwijając na tym stanowisku bardzo ożywioną działalność badawczą, popularyzatorską i organizacyjną. Podejmował również liczne prace terenowe. Z większych badań archeologicznych przez niego prowadzonych wymienić należy m. in.: zbadanie cmentarzysk kultury łużyckiej w Kaszczorku i Słończu w powiecie toruńskim, rozkopanie grodzisk łużyckich w Kamieńcu nad Wisłą w powiecie toruńskim i w Zamczysku w powiecie bydgoskim, prace wykopaliskowe w podgrodziu wczesnohistorycznym w Lisewie, w powiecie wąbrzeskim i w osadzie wczesnohistorycznej w Lubiczu pod Toruniem. Wyniki prowadzonych przez niego badań zostały tylko częściowo opublikowane w formie opracowań naukowych, notatek prasowych oraz audycji radiowych. Wiele z nich nie doczekało się nigdy wydania, gdyż ze względu na trudną sytuację materialną musiał często parać praca dodatkową. Wybuch II wojny światowej zastał go w Toruniu. Mimo, iż chciał wstąpić do wojska to dynamika walk sprawiła, że nie zdążył tego uczynić. W końcu września tego roku wrócił do pracy w Muzeum, przystępując do zabezpieczania zbiorów. Pracował tam jeszcze przez kilka tygodni po czym został zwolniony przez niemiecki Wydział Kultury i Oświaty Zarządu Miejskiego. Przez pewien czas przebywał jeszcze w Toruniu, po czym udał się pieszo w strony rodzinne do Gorlic. Pracował tam początkowo jako ogrodnik, a następnie jako robotnik w kopalni nafty. Jako przedstawiciel środowiska inteligenckiego został aresztowany w trakcie łapanki i przewieziony do więzienia w Jaśle i Tarnowie. Stamtąd trafił do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie zmarł 18 listopada 1940 r.
 
Oprac. na podstawie:
Kazimierz Przybyszewski, Toruński Słownik Biograficzny, t. 4, Toruń 2004.