Opublikowano 28 grudnia 2022
OLCZAK Jerzy Feliks
(1929 – 2007), polski archeolog, specjalista w zakresie historii szkła, dyrektor Instytutu Archeologii UMK w Toruniu.
Urodził się 31 lipca 1929 r. w Bydgoszczy. W 1950 r. ukończył gimnazjum i liceum ogólnokształcące w Szczecinku. W latach 1950–1951 pracował w Ministerstwie Rolnictwa w Warszawie, a w okresie od 1951 do 1955 r. studiował historię kultury materialnej na Wydziale Filozoficzno – Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był studentem m.in. prof. prof. Witolda Hensla, Eugeniusza Frankowskiego, Józefa Gajka i Józefa Burszty. Pracę doktorską napisaną pod kierunkiem Józefa Kostrzewskiego obronił w 1965 r. Do 1979 wykładał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a następnie przeniósł się na Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie objął stanowisko dyrektora Instytutu Archeologii i Etnografii oraz kierownika Zakładu Archeologii Polski (do 1981). Był twórcą, organizatorem i pierwszym kierownikiem (w latach 1982-2004) jedynej w Polsce Pracowni Dziejów Szkła oraz kierownikiem Zakładu Archeologii Średniowiecza i Czasów Nowożytnych UMK
(w latach 1985-1999). Od czasów studiów interesował się historią szklarstwa. Dziesiątki lat badań nad ta problematyką sprawiły, że stał się czołowym ekspertem w zakresie przemian w wytwórczości szklarskiej. Prowadził liczne badania terenowe na stanowiskach związanych z wytwórczością szklarską, w tym na grodzisku w Kruszwicy. Zapoczątkował nowatorskie badania w tej dziedzinie polegającej na współpracy z naukami ścisłymi przy badaniach fizyko-chemicznych składu zabytków szklanych. Opracował metodę poszukiwań nieistniejących już hut szkła. Stał się autorytetem nie tylko w kraju, ale i za granicą w zakresie dziejów szkła oraz wytwórczości szklarskiej od pradziejów do czasów nowożytnych. Prowadził badania na stanowiskach o różnej chronologii, na terenie całej Polski. Obok szklarstwa studia osadnicze stanowiły drugie pole działalności badawczej. Przez wiele lat podejmował badania terenowe w Wielkopolsce i na Pomorzu. Ich efektem była, przeprowadzona wspólnie z K. Siuchnińskim na obszarze Pomorza Środkowego, weryfikacja około 300 obiektów obronnych i zinwentaryzowanie 175 grodzisk. Na podstawie publikacji podsumowującej wyniki tych badań uzyskał habilitacje w roku 1990. Przez lata pracy zawodowej opublikował samodzielnie lub jako współautor ponad 170 prac, w tym 12 książek. W 1999 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Za zasługi i wyniki prac badawczych otrzymał liczne nagrody, jak również odznaczenia państwowe. Zmarł nagle 11 maja 2007 r. w Poznaniu.
.
 
Oprac. na podstawie:
Maria Dekówna, Prof. dr hab. Jerzy Olczak (31.07.1929–11.05.2007), [w:] Archeologia Polski, t. LIII, z. 2, 2008, s. 355-359