Opublikowano 17 sierpnia 2022
STAPEL Arnold
(po 1360 – 1416), biskup chełmiński.
Ur. się po 1360 r. Być może pochodził z Koszwał koło Gdańska, skąd pisał się jego bratanek. Karierę kościelną, najpewniej już jako członek zakonu krzyżackiego, rozpoczął od pełnienia funkcji notariusza publicznego w służbie komtura nieszawskiego (1383 r.). Studiował w Pradze i Bolonii. Był klerykiem diecezji pomezańskiej, został także plebanem kościoła św. Katarzyny w Gdańsku (1395 r.) i kanonikiem kapituły katedralnej w Chełmży. Był również kapelanem wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Konrada von Jungingen (1397-1402). W 1402 r. kapituła w Chełmży wybrała go biskupem chełmińskim. Jako ordynariusz zwoływał synody, wydawał statuty.
W 1404 r. fundował ołtarz św. Trójcy w kościele w Grabowie, uczestniczył w rokowaniach polsko-krzyżackich na wyspie na Wiśle koło Raciążka oraz zatwierdzał ugodę miasta Grudziądza z tamtejszym proboszczem w sprawie prawa do ofiar z kaplicy św. Jerzego znajdującej się przy leprozorium. W 1405 r. ustanowił z kolei odpust dla modlących się przy krucyfiksie na środku kościoła pw. św. Mikołaja w Toruniu i składających tam jałmużnę.W latach 1404-1406 brał również czynny udział w procesie kanonizacyjnym Doroty z Mątów. W 1407 r. papież Grzegorz XII powierzył mu zbadanie oraz ponowne spisanie praw kolegiaty w Dobrym Mieście. Znany jest także fakt czasowego konfliktu (lata 1408-1409) między Arnoldem a wielkim mistrzem Ulrichem von Jungingen. Nie przeszkodziło to jednak by Stapel jako przedstawiciel delegacji krzyżackiej udał się na sobór w Pizie. W 1409 r. mediował poza tym w sporze pomiędzy kapitułą chełmżyńską i miastem Chełmżą. W tym też roku, krótko przed 15 sierpnia, zwracał się do wójta biskupiego Bartuscha o przygotowanie kontyngentu zbrojnych, który miał stawić się na 15 sierpnia do Brodnicy. Nie zgodził się natomiast na udział w wojnie mieszkańców Chełmży i Wąbrzeźna, zobowiązując ich niemniej do obrony kraju. W trakcie bitwy pod Grunwaldem wystawił chorągiew biskupią, jednakże zaraz po nadejściu informacji o porażce wojsk krzyżackich wraz z pozostałymi zwierzchnikami pruskich diecezji, w obozie pod Malborkiem, złożył hołd lenny królowi polskiemu Władysławowi Jagielle. W momencie podpisania 1 lutego 1411 r. pierwszego pokoju toruńskiego, był jednym z krzyżackich gwarantów tego porozumienia.
Na początku maja 1412 r. źródła odnotowują go w Malborku. W kwietniu 1414 r. bierze udział w pertraktacjach polsko-krzyżackich w Grabiu, w czerwcu jest natomiast członkiem poselstwa krzyżackiego do Jagiełły. Mimo szeregu dyplomatycznych zabiegów jeszcze w tym samym roku wybuchła kolejna wojna i nastąpił najazd wojsk polskich na ziemię chełmińską. Mimo próśb Stapela o oszczędzenie terenów jego biskupstwa złupiony został Kurzętnik wraz z okolicami. W dniach 6-7 października 1414 r. był jednym z przedstawicieli Zakonu na zjeździe w obozie polskim pod Brodnicą, efektem którego było zawarcie dwuletniego układu rozejmowego. W 1415 r. wraz z wielkim mistrzem wyraził zgodę na translokację klasztoru benedyktynek toruńskich do szpitala św. Ducha. 25 maja 1416 r. odnotowany został w Inowrocławiu. Kilka dni później, 31 maja 1416 r., dotknięty zarazą zmarł w swojej lubawskiej rezydencji.
 
Oprac. na podstawie:
Radosław Krajniak, Duchowieństwo kapituły katedralnej w Chełmży do 1466 roku. Studium prozopograficzne, Toruń 2013, s. 113-120.