Opublikowano 07 lipca 2023
CHMARZYŃSKI Gwido
(1906 – 1973), historyk sztuki, konserwator zabytków, prof. Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dyrektor Muzeum Wielkopolskiego.
Urodził się dnia 20 lipca 1906 r. w Nakle nad Notecią. jako syn Edmunda, urzędnika, i Pelagii z Dettlofów. Uczęszczał do miejscowej szkoły w latach 1913-21, następnie kontynuował naukę w Poznaniu, gdzie uczęszczał do Gimnazjum K. Marcinkowskiego. Tam zdał maturę w 1924 r. W latach 1924-25 realizował studia w zakresie historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie do roku 1928 na Uniwersytecie Poznańskim. Pracę zawodową rozpoczął w 1929 jako pomocnik konserwatora wojewódzkiego w Poznaniu na okręg pomorski z siedzibą w Toruniu i funkcję tę pełnił do 1931. Tu równocześnie w latach 1929-35 był kustoszem Muzeum Miejskiego. Okres ten zaowocował napisaniem monografii „Sztuka w Toruniu” (wyd. w 1934). W 1932 r. obronił pracę doktorską pt. „Sarkofag Bolesława Chrobrego w Poznaniu i problem średniowiecznej plastyki sarkofagowej”. Dnia 1 maja 1935 r. powołany został na stanowisko adiunkta w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Poznańskiego. W czasie II wojny światowej przebywał w Krakowie, zaangażował się w tajne nauczanie na Uniwersytecie Jagiellońskim (1943–1944), trafił do obozu w Płaszowie. W latach 1944–1945 pełnił funkcję przewodniczącego rady nadzorczej Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” w Krakowie. Po wojnie powrócił do Poznania na stanowisko adiunkta w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Poznańskiego, pełnił równocześnie od 15 kwietnia 1945 do 28 lutego 1948 funkcję dyrektora Muzeum Wielkopolskiego, następnie kustosza działu średniowiecznego tej placówki. Równocześnie był członkiem Komisji Rewindykacyjnej Dzieł Sztuki działającej na terenach byłej Rzeszy Niemieckiej i przyczynił się do powrotu na teren Wielkopolski i Poznania wielu zagrabionych przez okupanta zabytków ruchomych, w tym około 20 tys. eksponatów Muzeum Wielkopolskiego. Jako dyrektor Muzeum przyczynił się także do zabezpieczenia wielu zabytkowych dzieł sztuki z tzw. mienia podworskiego i poniemieckiego, głównie z pałaców na terenie Wielkopolski, przejmując je do zbiorów muzealnych. Efektem tej działalności było zwiezienie do Muzeum ok. 4300 obiektów. W latach 1945-55 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie w 1953 mianowany został zastępcą profesora, a w 1955 prof. nadzwyczajnym. Natomiast w od 1959 do 1965 był kierownikiem Katedry Historii Sztuki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu i przez jedną kadencję pełnił funkcję dziekana Wydziału Sztuk Pięknych. W latach 1966-70 kierował Katedrą Historii Sztuki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przez wiele lat by także przewodniczącym Komisji Historii Sztuki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jego zainteresowania naukowe koncentrował się wokół badań sztuki średniowiecznej, a szczególnie architektury. Działalność konserwatorska związana była z jego pracą w Toruniu i restauracją najcenniejszych zabytków w tym mieście. Zmarł 30 lipca 1973 w Kamieniu Pomorskim, ale został pochowany na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu.
 
Opracowane na podstawie:
Henryk Kondziela, Chmarzyński Gwido (1906-1973), [w:] Polski Słownik Biograficzny Konserwatorów Zabytków [internet: http://www.skz.pl/skz_files/skz_glossary/index.html; dostęp 07.06.2023 r.]