Opublikowano 26 marca 2024
JUTA z Chełmży
(ok. 1220-1260), arystokratka, błogosławiona Kościoła katolickiego, mistyczka i pustelnica.
Urodziła się prawdopodobnie ok. 1220 r. w Turyngii. Niestety średniowieczne źródła nie pozwalają powiedzieć więcej o jej rodzicach, a także najbliższej rodzinie. Rodzina jej męża, von Sangerhausen, pochodziła prawdopodobnie z średniozamożnej grupy społecznej. Źródła nie pozwalają jednoznacznie odtworzyć jej ścieżki edukacyjnej, choć najprawdopodobniej nabyła umiejętność czytania i pisania. Za mąż wyszła najprawdopodobniej pomiędzy rokiem 1235 a 1240. Mąż jej zginął lub zmarł nie wiele później, podczas pielgrzymki lub wyprawy krzyżowej (do Ziemi Świętej lub Prus). Mimo wszystko małżeństwo doczekało się dzieci, które miały być oddane „na służbę Bożą”. Owdowiała Juta rozpoczęła życie pielgrzyma i żebraka, wypełnione modlitwą, postami, wyrzeczeniami oraz posługą potrzebującym. Nie wstąpiła do żadnego zakonu, ale związała się ze wspólnotą beginek, czyli kobiet, które wspólnie zamieszkiwały, pozostając najczęściej pod duchową opieką zakonów dominikanów lub franciszkanów. Trudno ustalić, kiedy Juta dotarła do pustelni nad jeziorem w Bielczynach oraz do samej Chełmży. Nie można wykluczyć, że nastąpiło to po pokoju dzierzgońskim, czyli po 1249 r., choć część badaczy przesuwa ten moment na kolejne lata. Za prawdopodobne należy uznać, że zamieszkała tam wraz z kilkoma towarzyszkami, tworząc niewielką wspólnotę religijną. Od tego momentu była pod silnym wpływem postaci pierwszego biskupa chełmińskiego Heidenryka oraz franciszkanina Jana z Łobdowa, którzy mieli być jej spowiednikami. Juta miała wieść pobożne życie, codziennie udawała się do pobliskiej Chełmży, aby tam najpierw uczestniczyć we mszy św., a następnie oddawać się opiece nad chorymi, którzy przebywali przy kościele szpitalnym św. Jerzego. Źródła hagiograficzne podają zgodnie, że pobyt Juty w ziemi chełmińskiej trwał w sumie cztery lata. Najczęściej wskazuje się, że zmarła ona 12 maja 1260 r. Pochowana została najprawdopodobniej w budowanej wówczas katedrze diecezji chełmińskiej w Chełmży. Zmarła w aurze świętości, a jej kult rozwijał się zwłaszcza w wieku XVII, kiedy to została błogosławioną oraz patronką Prus Królewskich.
Opracowane na podstawie:
Waldemar Rozynkowski, Błogosławiona Juta z Chełmży (ok. 1220-1260): Życie, Kult, Duchowość, „Siewca. Biuletyn Katechetyczny Diecezji Toruńskiej”, nr 50, Toruń 2022, s. 13-22.