Opublikowano 08 lutego 2024
WYBICKI Józef
(ok. 1866-1929), polski lekarz, działacz niepodległościowy, polityk, minister, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Urodził się 3 listopada 1866 r. w Niewierzu w powiecie brodnickim, jako syn Michała i Heleny z Suleżyńskich. W trakcie nauki w gimnazjum brodnickim należał do tajnego Kółka Filomatów im. Karola Marcinkowskiego (w latach 1885-1888). Po ukończeniu gimnazjum w Brodnicy w roku 1888 i zdaniu matury, podjął się realizacji studiów medycznych na uniwersytecie we Wrocławiu, a następnie kontynuował je w Berlinie i Lipsku. Będąc na studiach w tym ostatnim, prowadzi działalność filomacką zakładając Towarzystwo Akademickie „Unitas”. W roku 1893 został wybrany jego prezesem. Podczas studiów bierze ślub z młodsza od siebie kuzynką Janiną Chełmicką, córką właściciela dóbr Okalewskich. Po ukończeniu studiów w roku 1895 wraca na Pomorze z dyplomem doktora medycyny. Przenosi się do Gdańska, gdzie podejmuje pracę w szpitalu Mariackim, jako specjalista chorób dziecięcych. Po wybuchu I wojny światowej pełni on w Gdańsku służbę lekarza sztabowego, a żonę z córką, urodzoną w 1901 r. umieszcza w Szwajcarii. Przez lata pobytu w Gdańsku, do roku 1919 bierze czynny udział w życiu Polonii, urządzając spotkania patriotyczne we własnym domu. W grudniu 1918 r. Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu powołuje go na stanowisko podkomisarza Rady Ludowej w Gdańsku, co daje mu możliwość przeprowadzenia przygotowań do zbrojnego powstania na Kaszubach. Okres ten zaznacza się represjami ze strony władz pruskich. Z chwilą przejęcia Pomorza przez władze polskie zostaje w październiku 1919 r. Komisarycznym Pomorskim Starostą Krajowym. Po wkroczeniu wojsk polskich na Pomorze w styczniu 1920 r. przypadł mu zaszczyt powitania w Toruniu dowódcy Frontu Pomorskiego, gen. Józefa Hallera, w towarzystwie innych znamienitych osobistości. Był odpowiedzialny za zorganizowanie uroczystości zaślubin Polski z morzem w Pucku w lutym 1920 r. W październiku 1921 r. władze Rzeczypospolitej w Warszawie powierzają mu urząd ministra byłej Dzielnicy Pruskiej. Podstawowym zadaniem na tym stanowisku było scalenie Pomorza z Macierzą i przeprowadzenie likwidacji ministerstwa. W dowód uznania za dobrze przeprowadzoną pracę otrzymał od władz państwowych specjalne podziękowanie oraz wyrazy uznania. W kwietniu 1922 r. powraca do Torunia na urząd Komisarycznego Pomorskiego Starosty Krajowego. W maju 1922 r. Sejmik Województwa Pomorskiego wybiera go Pomorskim Starostą Krajowym na okres 12 lat. Z jego inicjatywy została zapoczątkowana budowa i rozbudowa Pomorskiej Elektrowni Krajowej Gródek i budowa elektrowni Żur. Ponadto aktywnie angażował się w działania społeczne. Należał do wielu organizacji, komitetów honorowych i zarządów. Był członkiem m.in. Komitetu Okręgowego Pomorskiego Czerwonego Krzyża, Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Towarzystwa Przyjaciół Harcerstwa, Zarządu Obrony Kresów Zachodnich. Był także w komitecie honorowym I Pomorskiej Wystawy Przemysłowo-Rolniczej, jaka odbyła się w czerwcu 1925 r. w Grudziądzu. Stał również na czele Komitetu Wojewódzkiego budowy samolotu sanitarnego „Pomorze”. Intensywna działalność przyczyniła się do pogorszenia jego stanu zdrowia. Zmarła 28 kwietnia 1929 r. w trakcie wiecu zorganizowanego przez zarząd Związku Kresów Zachodnich. Uroczystości żałobne odbyły się 2 maja 1929 r. w Toruniu i Mszanie, gdzie został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym.
Opracowane na podstawie:
Marek Prabucki, Doktor Józef Wybicki (1866-1929) – pierwszy Krajowy Starosta Pomorski – minister b. Dzielnicy Pruskiej, „Biuletyn Koła Miłośników Dziejów Grudziądza”, R. XII, nr 6.