Opublikowano 29 kwietnia 2022
Fot. UMWKP
Kujawiak to obok oberka, poloneza, mazura i krakowiaka jeden z polskich tańców narodowych, zaliczony zresztą do tego grona jako ostatni. Wywodzi się wprost z obrzędów weselnych znanych na Kujawach i z nazwą tą pojawia się w 1827 r. Warto jednak zauważyć, że w tradycji ludowej funkcjonowały też inne jego nazwy, przede wszystkim „śpiący” i „kolebany”. Powszechnie uznaje się też, że melodia tańca nawiązuje do spokojnego i szerokiego krajobrazu Kujaw.
Kujawiak jest najwolniejszym spośród narodowych tańców, wykształconym na gatunkowej kanwie mazura i podobnie jak on zbudowanym w metrum trójdzielnym. Rozpoczyna go zazwyczaj przyśpiewka, a na kroki taneczne składa się głównie chód wraz z mocniejszym przytupywaniem i obroty, odpowiadając lirycznej, stonowanej melodii. Pary tańczą po obwodzie koła, zmieniając co pewien czas ujęcie i unosząc prawą ręką, którą wysoko potrząsają. Niewątpliwą cechą Kujawiaka jest też pozostawienie tańczącym dużego pola do improwizacji. W związku z faktem, że zaczął on też pojawiać się na innych obszarach kraju, szybko uległ różnym modyfikacjom, a w jednej z nich mężczyzna tańczy z dwiema partnerkami.
Największe zainteresowanie Kujawiakiem i jego swoiste wejście na „salony”, wiąże się z okresem żałoby narodowej po przegranym Powstaniu Styczniowym. Należy też wspomnieć, że elementy Kujawiaka uchwytne są choćby w utworach tak wybitnych kompozytorów jak Feliks Nowowiejski i Fryderyk Chopin. Finalnie nie zrobił on jednak tak wielkiej kariery jak mazur i krakowiak, i poza Kujawami, jeszcze przed I wojną światową zaczął stopniowo znikać z repertuarów balowych.
Kujawiak przez kolejne dziesiątki lat przetrwał jednak w tradycji i współcześnie. Można go podziwiać choćby na corocznie odbywanych w Łącku koło Płocka Festiwalach Folkloru i Kultury Ziemi Kujawskiej i Mazowieckiej „Od Kujawiaka do Oberka”. Tańczony i śpiewany bywa także przez liczne zespoły folklorystyczne.
Listę takich zespołów, działających na ziemiach województwa kujawsko-pomorskiego, znajdziecie TUTAJ.
O kujawiaku w literaturze:
- Carlos-Machej Klaudia, Polskie tańce narodowe wartością kultury w dobie zaborów, Warszawa 2017.
- Chechlewska Zofia, Polskie tańce narodowe, Poznań 2021.
- Dąbrowska Grażyna W., Taniec w polskiej tradycji. Leksykon, Warszawa 2005-2006.
- Nowak Tomasz, Taniec narodowy w polskim kanonie kultury. Źródła, geneza, przemiany, Warszawa 2016.
- Sroka Czesław, Polskie tańce narodowe. Systematyka, Warszawa 1990.
- Tańce polskie. Kujawiak, oberek, red. Klaudia Carlos-Machej, Warszawa 2020.
Linki:
- Narodowy Instytut Muzyki i Tańca