Alfabet: G

GAJDUS Wojciech

Data wpisu 22 sierpnia 2022

GAJDUS Wojciech

(ok. 1097 – 1957), duchowny, więzień obozu w Stutthofie.

Ur. w Papowie Toruńskim. Studiował w Seminarium Duchownym w Pelplinie. W 1930 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Parafię w Nawrze objął w 1938 r. Na początku wojny został aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Stutthofie, a następnie do Oranienburga, z którego został zwolniony. W 1945 roku powrócił do Nawry. Chorował na gruźlicę płuc. Zmarł w 1957 r. w Nawrze. Autor wspomnień „Nr 20998 opowiada” (Pelplin 2013). Do dnia dzisiejszego wśród mieszkańców Nawry zachowała się pamięć o ks. Gajdusie.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

W. Gajdus, Nr 20998 opowiada, Pelplin-Sztutowo, Bernardinum 2013

GOŁOMSKI Bernard

Data wpisu 17 sierpnia 2022

GOŁOMSKI Bernard

(1889 – 1939), duchowny, ofiara zbrodni hitlerowskiej.

Ur. w Kurkocinie niedaleko Wąbrzeźna. Uczył się w gimnazjum w Chełmnie i tam zdał w 1910 r. maturę. W okresie pierwszej wojny światowej krótko pracował jako sanitariusz. Wstąpił następnie do seminarium w Pelplinie. Święcenia przyjął w 1916 r. Jako wikariusz pracował w parafiach w Lisewie, Bysławiu, Brodnicy i Czersku. W Brodnicy był prezesem Towarzystwa Śpiewu św. Cecylii, a także współpracował z organizacją filomacką. W 1921 r. został sekretarzem generalnym Katolickiego Związku Młodzieży Polskiej na Diecezję Chełmińską. Od 1923 do 1926 r. był prefektem w Państwowym Gimnazjum Męskim w Toruniu. Od 1926 r. był kuratusem w Dąbrówce Królewskiej koło Grudziądza. W 1928 r. wrócił do Torunia i związał się z kuracją, a następnie z parafią w Toruniu-Mokre, angażując się w sprawę wybudowania tam świątyni. Osiągnięcie tego celu okazało się wówczas bardzo trudne i nie zostało w pełni osiągnięte w okresie jego urzędowania. Dzięki niemu powstały natomiast w Toruniu dwie ochronki. Działał także w licznych organizacjach kościelnych. Był też członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu. W 1934 r. został proboszczem w Żukowie i pracował tam do wybuchu wojny, na początku której został aresztowany i zamordowany 25 listopada 1939 r. w lasach kaliskich.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Piotr Kurlenda, Gołomski Bernard, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 100-102.

GOLTZ Bogumił

Data wpisu 17 sierpnia 2022

GOLTZ Bogumił

(1801 – 1870), niemiecki pisarz i etnograf.

Ur. w Warszawie. Uczył się m.in. w Kwidzynie i Królewcu. Odbył też praktykę rolniczą w Ciechocinie, a także przed semestr studiował we Wrocławiu. Następnie ożenił się z Amalie Josaphine von Blumberg i kupił w Lisewie koło Golubia gospodarstwo. W 1831 zamieszkał jednak w Golubiu i rozpoczął działalność pisarską. Z czasem przeprowadził się do Toruniu. Odbył podróże po licznych krajach europejskich. Był także w Egipcie o którym napisał osobną publikację porównując Arabów z Polakami, Niemcami i Żydami. Wygłaszał liczne odczyty, zarówno w kraju i za granicą i z tej działalności się utrzymywał. W tym okresie stał się bardzo rozpoznawalny. Relacje z jego zagranicznych podróży i wystąpień opisywane były w lokalnych gazetach. W 1856 r. towarzystwo „Coppernicus Vereins für Wissensachft und Kunst zu Thorn” mianowało go swoim honorowym członkiem. Współpracował także z periodykiem „Thorner Wochenblatt”. W 1858 r. zasiadał w składzie rady miejskiej. W 1869 r., po jednej z podróży wrócił chory. Zm. 12 XI 1870 r. Spoczął na toruńskim cmentarzu św. Jerzego..

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Weronika Jaworska, Goltz Bogumił, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 99-100.

GLICZNER Erazm

Data wpisu 17 sierpnia 2022

GLICZNER Erazm

(1535 – 1603), pedagog, pisarz religijny, pastor i kaznodzieja.

Ur. w Żninie. Tam rozpoczął naukę, którą kontynuował w gimnazjum w Złotoryi. W 1554 r. rozpoczął studia w Królewcu. Nieco wcześniej pracował na Litwie jako nauczyciel domowy. W 1558 r. rozpoczął też studia w Krakowie. W tym roku wydał rozprawę pt.
Książki o wychowaniu dzieci. Początkowo związany był z luteranizmem, następnie był kaznodzieją kalwińskim, natomiast od 1562 r. ponownie związał się z luteranami. Po okresowym działaniu w Wielkopolsce, w latach 1567-1569 był kaznodzieją w kościele NMP w Toruniu, po czym został pastorem w Grodzisku Wielkopolskim. W tym okresie swojej działalności publikował liczne teksty religijne. Poza tym w 1570 r. był jednym z inicjatorów zgody sandomierskiej zawartej pomiędzy wyznaniami protestanckimi. W 1595 r. uczestniczył w Toruniu w synodzie protestanckim. Pod koniec życia został nadwornym kaznodzieją Zofii z Zamoyskich Działyńskiej w Brodnicy oraz kaznodzieją w tamtejszej gminie. Tam zmarł 21 I 1603 r. i tamże został pochowany. Cenny księgozbiór Glicznera kupiła dla gimnazjum akademickiego toruńska Rada Miejska.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Stanisław Salmonowicz, Gliczner Erazm, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 98-99.

GROSSÓWNA Helena

Data wpisu 13 lipca 2022

GROSSÓWNA Helena

(25 XI 1904 – 01 VII 1994), aktorka filmowa i teatralna, tancerka

Ur. w Toruniu. W Toruniu spędziła lata młodzieńcze. W 1924 r. zadebiutowała w Teatrze Miejskim w Toruniu w „Księżniczce czardasza”. Od 1926 r. występowała jako tancerka w Pomroskim Teatrze Objazdowym. W 1928 r. wyjechała do Paryża na kurs baletowy i odbyła tournée w Europie. W 1930 r. wróciła do Torunia, w którym w ciągu roku wystąpiła w 14 premierach i opracowała układ choreograficzny do 17 przedstawień. W 1931-1933 była primabaleriną w Teatry Wielkiego w Poznaniu. W 1933-34 pracowało jako
choreograf i tancerka w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy, a następnie wróciła do Poznania. W 1935 r. rozpoczęła karierę filmową. W latach 1935-1939 zagrała w 17 filmach. Podczas okupacji pracowała jako kelnerka „U filmowców” i występowała w kabarecie literackim.
Podczas była zaangażowana w działalność konspiracyjną, walczyła w Powstaniu Warszawskim. Po upadku powstania trafiła do obozu jenieckiego.

Po wojnie pracowała w Teatrze Siedmiu Kotów w Krakowie, Teatrze Os w Łodzi, w Teatrze Syrena w Warszawie. Wystąpiła m. in. w takich filmach jak „Kolorowe pończochy” (reż. J. Nasfeter, 1960) i „O dwóch takich, co ukradli księżyc” (reż. J. Batory, 1962).

Oprac. na podstawie:
Artur Duda, Teatr w Toruniu 1904–1944. Opowieść performatyczna, Toruń 2020.

Dane kontaktowe

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.