Opublikowano 17 sierpnia 2022
MOCZYŃSKI Zygmunt
(1871 – 1940), kompozytor, dyrygent, pedagog.
Ur. w Bydgoszczy jako syn organisty. Od najmłodszych lat wykazywał zdolności muzyczne. Już w wieku 17 lat, ucząc się w bydgoskim Instytucie Muzycznym, skomponował mszę. Za namową ojca kształcił się w kolejnych latach na nauczyciela w Rogoźnie Wielkopolskim i Paradyżu. W 1893 r. zdał maturę i zaczął praktykę nauczycielską w Koźminie. Tam też od 1895 już po zdaniu niezbędnych egzaminów, został pełnoprawnym nauczycielem. Rozpoczął też studia muzyczne w Berlinie, gdzie w 1898 r. zdobył dyplom dyrygenta, organisty i nauczyciela muzyki. W następnym okresie, po nieskutecznych staraniach o posadę nauczyciela w Grudziądza, rozpoczął pracę jako nauczyciel muzyki w Szczecinie. W okresie długoletniego pobytu w tym mieście zajął się także komponowaniem, a część z jego utworów została nawet wydana drukiem. W latach 1919-1922 nauczał w Seminarium Nauczycielskim w Rogoźnie, a w 1922 r. został nauczycielem muzyki w Toruniu. Od 1934 r. wykładał też w toruńskim konserwatorium muzycznym Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego, będąc zarazem wicedyrektorem tej placówki. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ewolucję przeszła jego twórczość, w której pojawiły się m.in. utwory patriotyczne i narodowe, a skomponowany przez niego Hymn Pomorza rozpoczynał różne ważniejsze uroczystości. Jego twórczość oraz działalność na polu społecznym była dostrzegana i nagradzana. W 1936 r. uhonorowano go poza tym Złotym Krzyżem Zasługi. W 1938 r. w związku z 50 rocznicą jego działalności twórczej zorganizowano w Toruniu dużą uroczystość z koncertem jego utworów. Po wybuchu II wojny światowej rozpoczął działalność w organizacji konspiracyjnej Batalion Śmierci za Wolność. 6 marca 1940 r. został aresztowany i uwięziony w Forcie VIII., a we wrześniu t.r. przewieziony do Warszawy, do więzienia na Pawiaku. Jeszcze w tym miesiącu, 17 września rozstrzelano go w Palmirach.
 
Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:
– ulica Zygmunta Moczyńskiego w Toruniu (dzielnica Chełmińskie Przedmieście)
– ulica Zygmunta Moczyńskiego w Bydgoszczy (dzielnica Śródmieście)
– tablica pamiątkowa na ul. Konopnickiej 15 w Toruniu, gdzie niegdyś mieszkał
 
Oprac. na podstawie:
Tadeusz Zakrzewski, Moczyński Zygmunt, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 175-177.