Opublikowano 30 listopada 2023
SIERAKOWSKI Stanisław
(1881-1939), hrabia, ziemianin, działacz społeczny, oświatowy i polityczny.
Urodził się dnia 9 marca 1881 r. w Poznaniu. Był synem Adama Sierakowskiego, zamożnego ziemianina z Waplewa na Powiślu, i Marii z Potockich. Dobra tej rodziny znajdowały się również w Osieku na ziemi dobrzyńskiej. Nauki pobierał w gimnazjum w Chełmnie, gdzie za udział w tajnej organizacji filomackiej został uwięziony przez władze pruskie (1901 r.). Następnie podjął studia w Berlinie oraz w Brukseli. Po odbyciu praktyki rolniczej objął majątek rodzinny klucza waplewskiego w pow.sztumskim. W 1910 r. pojął za żonę Helenę z książąt Lubomirskich, z którą miał siedmioro dzieci. Już przed I wojną światową był aktywny na polu działalności społeczno-oświatowej, m.in. był członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Pod koniec Wielkiej Wojny został członkiem Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej na Prusy Królewskie, Warmię i Pomorze. W listopadzie 1918 wybrany został delegatem na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. W 1919 brał udział w paryskiej konferencji pokojowej (1919-1920), jako jeden z ekspertów przy delegacji polskiej. W 1919 kierował przygotowaniami do plebiscytu narodowościowego na Warmii. Jego rezultatem było pozostanie Waplewa w Prusach. Zaangażował się wówczas we współtworzenie Związku Polaków w Prusach Wschodnich, a następnie (1922) Związek Polaków w Niemczech – którego został pierwszym prezesem (do 1927 r.), W 1920 po śmierci brata Jana, odziedziczył po nim majątek w Osieku. Od lutego 1920 do 15 sierpnia 1921 honorowo pełnił funkcję konsula generalnego RP w Kwidzynie. W latach 1923-1924 był posłem do sejmu pruskiego. Był jednym z założycieli Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech (1924) i jego prezesem. W 1924 i w latach następnych reprezentował mniejszość polską w Lidze Narodów. Był także wydawcą organu prasowego Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech pt. „Kulturwille” (od 1925) przemianowanego w 1926 na „Kulturwehr”. Finansowanie części działań w ruchu narodowym z prywatnych funduszy sprawiło wraz z kryzysem gospodarczym lat 20. i 30. Sprawiło, że jego majątek został znacząco zadłużony oraz wyprzedany. Wraz z dojściem NSDAP do władzy w Niemczech otrzymał nakaz opuszczenia Rzeszy, czemu się przeciwstawiał. Narastające represje, a także trudności finansowe sprawiły, że w 1938 wraz z rodziną zostawił majątek w Waplewie i przeniósł się do Torunia, a następnie zamieszkał w swojej posiadłości w Osieku k. Brodnicy. Aresztowany przez Selbstschutz ok. 20 października 1939 wraz z rodziną był więziony w Rypinie przy ul. Warszawskiej 20,
a następnie wraz z nimi tamże zamordowany.
 
Opracowane na podstawie:
Stefan Bilski, Słownik biograficzny regionu brodnickiego, Brodnica-Toruń 1991, s. 94-95.