Opublikowano 31 stycznia 2024
ZGIERUN Zdzisław
(1937 – 2013), konserwator, zabytkoznawstwa, badacz budownictwa ludowego.
Urodził się dnia 17 marca 1937 r. we wsi Putkowice Nadolne k. Drohiczyna. Był synem Stanisława i Janiny z Jurków – zajmujących się uprawą roli. Ukończył Liceum Technik Plastycznych w Białymstoku (1951-56), a w następnych latach (1956-57) pracował na stanowisku instruktora artystycznego w Wydziale Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Siemiatyczach. W latach 1957-62 podjął studia w zakresie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracę magisterską poruszającą problematykę drewnianych toruńskich stropów obronił w 1963 pod kierunkiem prof. Gwido Chmarzyńskiego. Całą swoją późniejszą drogę zawodową związał z Toruniem, początkowo z Muzeum Etnograficznym (w latach 1962-1975), a następnie z państwową służbą konserwatorską. W 1962 r. poślubił Marzenę Marię Witczak,z d. Stachurko z którą miał w latach późniejszych córke. W latach 1965-66 uczęszczał na Podyplomowe Studium Etnografii na UMK, które ukończył w 1966. W Muzeum przeszedł wszystkie szczeble awansu zawodowego od asystenta do kustosza. Był zaangażowany w tworzeniu parków etnograficznych w Toruniu i Kaszczorku, m.in. prowadził prace dokumentacyjne zabytków budownictwa ludowego, wykonywał inwentaryzacje pomiarowo-rysunkowe i fotograficzne obiektów, a wszechstronna dokumentacja wiatraka ze wsi Wójtówka stała się wzorcowym opracowaniem dla późniejszych translokacji tego typu zabytków techniki do muzeów na wolnym powietrzu. Jako jeden z pierwszych w Polsce wykorzystał również film jako formę dokumentacji przy tego rodzaju przedsięwzięciach. Był także współautorem scenariuszy i realizatorem filmów etnograficznych. Prowadził również samodzielne badania terenowe. Podejmował zwłaszcza studia nad młynami wietrznymi z terenu ówczesnego woj. bydgoskiego, jak również uczestniczył w badaniach zespołowych wykonując dokumentację fotograficzną. Sztuka filmowa i fotografia były jego pasją od lat młodzieńczych. W 1976 przeszedł do pracy w państwowej służbie ochrony zabytków. W latach 1976-90 zatrudniony był w Biurze Badań i Dokumentacji Zabytków w Toruniu, przekształconym w 1989 w Wojewódzki Ośrodek Ochrony Środowiska Kulturowego. Po reorganizacji służby konserwatorskiej zatrudniony był od 1991 do 2002 r. w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków – Oddział Wojewódzki w Toruniu, która w wyniku reformy administracji państwowej przekształcona została w 1999 r. w Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu. W strukturach państwowej służby konserwatorskiej przepracował ponad 26 lat, aż do przejścia na emeryturę w 2002, w tym czasie stale podnosił swoje kwalifikacje zawodowe. Uczestniczył także w różnego rodzaju kursach specjalistycznych z zakresu ochrony i konserwacji zabytkowych założeń zieleni. W strukturach państwowej służby konserwatorskiej zajmował się przede wszystkim ewidencją, dokumentacją i nadzorem konserwatorskim zabytków budownictwa ludowego, zespołów pałacowo- i dworsko-parkowych oraz ochroną zabytkowych założeń zieleni i krajobrazu kulturowego, ściśle współpracując z wojewódzkim konserwatorem przyrody. Aktywnie działał w związkach zawodowych, kolekcjonował stare aparaty fotograficzne, był też autorem ciekawych rysunków satyrycznych. Był członkiem wielu stowarzyszeń i towarzystw naukowych, a za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany i odznaczany. Zmarł 15 IV 2013 w Gnieźnie, pochowany jest na tamtejszym cmentarzu św. Krzyża przy ul. Świętokrzyskiej.
Opracowane na podstawie:
Jacek Woźny, Szkic do portretu zbiorowego archeologów z regionu kujawsko-pomorskiego, „Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego” t. 20, red. Z. Biegański i Wł. Jastrzębski, Bydgoszcz 2007, s. 11-28.
Emanuel Okoń , Zgierun Zdzisław [w:] Polski Słownik Biograficzny Konserwatorów Zabytków, red. I. Błaszczyk, H. Kondziela, H. Krzyżanowska, M. Merkel-Masse, z. 5, Warszawa 2016, s. 109-110.