Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce
Kłóbka, gmina Lubień Kujawski, powiat włocławski
Park Etnograficzny w Kłóbce, fot. Szymon Zdziebło dla UMWKP
Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce został otwarty w 1993 roku. Przekraczając bramę skansenu wkroczymy w świat kujawskiej i dobrzyńskiej wsi z XIX i XX wieku. Znajdziemy tam typowe budownictwo mieszkalne, gospodarcze, przemysłu wiejskiego i użytku publicznego, poznamy sposoby gospodarowania i uprawy roli, życie codzienne i odświętne mieszkańców tych dwóch regionów etnograficznych Polski. Obiekty znajdujące się na terenie parku zostały przeniesione z kilku wiosek Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej.
Poza tym, na terenie skansenu znajduje się dwór rodu Orpiszewskich. Budynek powstał w latach 40. XIX wieku, a następnie przebudowywany pod koniec XIX wieku. Ekspozycja poświęcona jest rodzinie Orpiszewskich jako przykład rodu ziemiańskiego, Marii Orpiszewskiej i jej twórczości artystycznej, a także wybranym aspektom życia dworu jako siedziby ziemiańskiej.
„Wsi spokojna, wsi wesoła!“ – ten fragment pieśni Kochanowskiego odpowiada atmosferze panującej w skansenie w Kłóbce. Poza tym, że wizyta w parku daje szanse na zdobycie wiedzy na temat wsi kujawskiej i dobrzyńskiej, jest idealnym miejscem na wypoczynek. Zastaniemy tam ciszę, spokój, wiejskie ogródki przydomowe z dawnymi odmianami kwiatów i ziół oraz otaczającą przyrodę. Skansen w Kłóbce jest oddziałem Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.
Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce
Wielka Nieszawka, gmina Wielka Nieszawka, powiat toruński
Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce, fot. Daniel Pach dla UMWKP
Pierwszym muzeum na świeżym powietrzu na terenie współczesnego województwa kujawsko-pomorskiego było Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Powstało ono w 1959 roku. Założycielką była etnograf pochodząca z Litwy, prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa. Od 1999 roku muzeum nosi imię tej niezwykłej kobiety i badaczki.
W muzeum etnograficznym można zapoznać się z wystawą stałą „Tajemnice codzienności…“. Przybliża ona wybrane aspekty kultury wiejskiej kilku regionów etnograficznych – Borów Tucholskich, Kociewia, Kujaw, Pałuk, ziemi chełmińskiej, ziemi dobrzyńskiej i michałowskiej. W parku etnograficznym, który znajduje się prawie w centrum Torunia zaprezentowano architekturę drewnianą z Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Kujaw, ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej.
Muzeum Etnograficzne w Toruniu posiada dwa oddziały – parki etnograficzne. Pierwszy znajduje się w Kaszczorku (dzielnica Torunia). Ekspozycja przedstawia obiekty związane z ziemią chełmińską, rybołówstwem i kulturą wodniaków. Drugi – Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce poświęcony jest historii i kulturze olendrów. Przybyli oni do Polski z Niderlandów w drugiej poł. XVI w., w czas reformacji. Osiedlali się na Żuławach, wzdłuż dolnej Wisły, aż po Włocławek. Znani byli jako specjaliści w dziedzinie kultury agrarnej – meliorowali bagna przekształcając je w użytki rolne, łąki, regulowali Wisłę budując pierwsze wały przeciwpowodziowe (kanały, śluzy, jazy, groble, mosty i wiatraki).
Na terenie Olenderskiego Parku Etnograficznego w Wielkiej Nieszawce zrekonstruowano trzyzagrodową wieś o układzie rzędówki bagiennej. Jest to charakterystyczny układ dla powstających osad olenderskich z przełomu XIX i XX wieku. Budynki zostały przeniesione z Doliny Dolnej Wisły. Najstarszy pochodzi z XVIII wieku. W ten sposób odtworzono fragment nieoczywistej, ale niezwykle ciekawej historii regionu i nadwiślański krajobraz kulturowy z przeszłości.