Nieznane oblicza Kopernika
Wystawa prezentująca tajemnice najsłynniejszego portretu Mikołaja Kopernika
Nieznane oblicza Kopernika
Portret Mikołaja Kopernika z Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu w świetle nowoczesnych badań nieinwazyjnych
Żywe dziedzictwo Kopernika
Raport z przeprowadzonego projektu
Kliknij tutaj
Autor koncepcji i główny organizator:
- dr Marek Rubnikowicz, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa w Toruniu
Kurator naukowy:
- prof. dr hab. Elżbieta Basiul, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Autorzy badań i opracowania:
- prof. dr hab. Elżbieta Basiul,
- dr hab. Jarosław Rogóż, prof. UMK,
- mgr Adam Cupa, Laboratorium Badań Fizyko-Chemicznych i Nieniszczących, Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Fotografie:
- mgr Adam Cupa
- mgr Jakub Kowalczys
Projekt graficzny:
- Agencja Reklamowa Gall s.c., Toruń
o wystawie
Na wystawie zaprezentowano portret astronoma w nowej odsłonie pod względem naukowo-badawczym. Obraz ukazano w szerokim, nieznanym dotąd zakresie, także ciekawym pod względem wizualnym. Materiał badawczy wykorzystany na wystawie powstał przy użyciu nowoczesnych nieniszczących technik obrazowania cyfrowego w różnych zakresach promieniowania elektromagnetycznego i z zastosowaniem zaawansowanych metod cyfrowej analizy obrazów. Uzyskany dane pozwoliły dopełnić dotychczasową wiedzę na temat budowy technologicznej portretu Kopernika i warsztatu malarskiego jego autora, szczególnie w zakresie rysunku kompozycji i pigmentów obecnych w poszczególnych partiach dzieła. W trakcie badań precyzyjnie określono stan zachowania obrazu i etapy konserwatorskich ingerencji. Po raz pierwszy analizowano tylną stronę obrazu w świetle widzialnym, ultrafioletowym oraz w bliskiej podczerwieni. Technika bliskiej podczerwieni przyczyniła się do odkrycia w tym miejscu inskrypcji wykonanej grafitowym ołówkiem.
Wystawa będzie prezentowana w Toruniu przed rektoratem UMK od 20 lutego 2023 r., a także w innych ośrodkach miejskich, przede wszystkim znajdujących się na nowym, rozszerzonym Szlaku Kopernikowskim, który obecnie obejmuje trzy województwa: kujawsko-pomorskie, pomorskie i warmińsko-mazurskie. Przygotowane postery będą udostępnione w najbliższym okresie w przestrzeniach publicznych w takich miastach jak Frombork, Olsztyn, Gdańsk.
Miejsce wystawy: Toruń, ul. Gagarina 11, przestrzeń przed rektoratem UMK
Otwarcie wystawy: 20 lutego 2023 roku o godzinie 14.30
Żywe dziedzictwo kopernikańskie
Projekt zrealizowany na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu w związku z 550. rocznicą urodzin Wielkiego Astronoma.
Autor koncepcji i główny organizator:
- dr Marek Rubnikowicz, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa w Toruniu
Kurator naukowy:
- prof. dr hab. Elżbieta Basiul, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Autorzy badań i opracowania:
- prof. dr hab. Elżbieta Basiul,
- dr hab. Jarosław Rogóż, prof. UMK,
- mgr Adam Cupa, Laboratorium Badań Fizyko-Chemicznych i Nieniszczących, Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego, Wydział Sztuk Pięknych UMK
Badania RTG:
- mgr Jakub Kowalczys (firma PCB Service)
Gorące podziękowania dla Pani Aleksandry Mierzejewskiej, Dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu za przychylność i wszelkie zgody oraz Pani mgr Aliny Targowskiej, głównemu konserwatorowi Muzeum i Pani mgr Anny Kroplewskiej-Gajewskiej, kustosz w Muzeum Okręgowym za ogromną pomoc w trakcie badań realizowanych przy Portrecie gimnazjalnym Mikołaja Kopernika.
o projekcie
W ramach projektu analizowano warsztat malarski i stan zachowania dzieła przy zastosowaniu wyłącznie metod nieniszczących. Portret astronoma zbadano przy użyciu nowoczesnych technik obrazowania cyfrowego w różnych zakresach promieniowania elektromagnetycznego i z zastosowaniem zaawansowanych metod cyfrowej analizy obrazów. Wykorzystano następujące techniki: analizę obrazu w świetle widzialnym, fluorescencję wzbudzaną światłem ultrafioletowym, fotografię w ultrafiolecie, obrazowanie fałszywym kolorem ze składową w bliskiej podczerwieni, obrazowanie fałszywym kolorem ze składową w ultrafiolecie, fotografię w bliskiej podczerwieni, obrazowanie promieniowaniem rentgenowskim oraz fluorescencję rentgenowską. W celu określenia rozkładu pigmentów na powierzchni obrazu zastosowano kamerę hiperspektralną.
Uzyskany materiał badawczy pozwolił dopełnić dotychczasową wiedzę na temat budowy technologicznej portretu Kopernika i warsztatu malarskiego jego autora, szczególnie w zakresie rysunku kompozycji i pigmentów obecnych w poszczególnych partiach dzieła. Po raz pierwszy analizowano tylną stronę obrazu w świetle widzialnym, ultrafioletowym oraz w bliskiej podczerwieni. Technika bliskiej podczerwieni przyczyniła się do odkrycia w tym miejscu inskrypcji wykonanej grafitowym ołówkiem.
