Straty Wojenne. Pałac w Nawrze i jego zbiory – konferencja i wystawa
11 grudnia 2023
Podsumowanie projektu „Badania strat wojennych”
Kujawsko-Pomorskie ukryte w drzewach
Dziedzictwo regionu tworzą nie tylko obiekty stworzone przez człowieka. Nieodłącznym elementem krajobrazu kulturowego jest także naturalne ukształtowanie terenu i jego wartości przyrodnicze. Szczególnie cenne okazy w naszym kraju mają status chronionych prawem Pomników Przyrody. Wśród nich dużą grupę stanowią drzewa – wiekowe, o imponującym kształcie i rozmiarach. Aby podkreślić ich wyjątkowy charakter nadaje się im nieraz imiona. W czołówce najstarszych drzew w Polsce znajdują się m.in. cis Henryk i dąb Bartek. Czasem te nazwy odnoszą się do konkretnej postaci, historycznej lub fikcyjnej, spajając dziedzictwo naturalne z kulturowym.
Przedstawiamy wykaz takich właśnie drzew z województwa kujawsko-pomorskiego, które były świadkami wieloletniej historii i o niej właśnie przypominają.
dąb chrobry
Lokalizacja: Nogat, gm. Łasin, pow. grudziądzki
Wiek: ok. 622 lat
Jedno z najstarszych i najgrubszych drzew w kraju. Nazwany na cześć pierwszego koronowanego króla Polski Bolesława Chrobrego, przedstawiciela dynastii Piastów. Przydomek „Chrobry” miał oznaczać człowieka odważnego, dzielnego, mężnego. Zasłużył się jako organizator Zjazdu Gnieźnieńskiego w 1000 r., który wzmocnił status władcy oraz nowo utworzonego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. W późniejszych latach prowadził z sukcesem kampanie wojenne i podboje utraconych kiedyś ziem.
Okres wczesnego średniowiecza i rządów pierwszej dynastii na tronie przypominają w naszym regionie punkty wchodzące w skład Szlaku Piastowskiego, wytyczonego w miejscowościach województwa kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego.
fot. http://www.odznaka.kuj-pom.bydgoszcz.pttk.pl/
dąb chrobry / Dąb diabła weneckiego
Lokalizacja: Recz, gm. Rogowo, pow. żniński
Wiek: ok. 850 lat
Oficjalnie hołduje pierwszemu królowi Polski, ale zwany jest także Dębem Diabła Weneckiego – według legendy obwołany tym pseudonimem Mikołaj Nałęcz miał zamienić się w to drzewo w ramach kary za swoje złe uczynki. W historii ten możnowładca i sędzia kaliski zapisał się jako wyjątkowo bezwzględny wobec swoich przeciwników i okrutny wobec poddanych, skazując ich wielokrotnie na tortury w podziemiach zamku w Wenecji.
fot. http://www.odznaka.kuj-pom.bydgoszcz.pttk.pl/
lipa jadwiga
Lokalizacja: Szubin, pow. nakielski
Wiek: ok. 400 lat
Nazwana na cześć Jadwigi Andegaweńskiej, jedynej kobiety koronowanej na króla Polski oraz jedynej osoby sprawującej ten urząd, która została wyniesiona na ołtarze.
Od 2007 r. św. Jadwiga Andegaweńska jest oficjalną patronką Inowrocławia, w którym często przebywała wraz z mężem, Władysławem Jagiełłą.
Imię wiekowej lipie nadano na podstawie doniesień, że Jagiełło gościł na ziemi szubińskiej po zwycięstwie odniesionym w bitwie pod Grunwaldem.
fot. https://szubin.torun.lasy.gov.pl/
dąb jagiełły
Lokalizacja: Łabiszyn, pow. żniński
Wiek: nieokreślony
Według tradycji Władysław Jagiełło na pamiątkę swego pobytu w Łabiszynie zasadził na Wzgórzu Łabiszyńskim dwa dęby, z których jeden zachował się od dzisiaj. Miało to miejsce 3 listopada 1410 r., kiedy to król zatrzymał się na nocleg w dobrach Macieja Latalskiego, jadąc do Inowrocławia po bitwie pod Koronowem.
Cytat pochodzi z tabliczki pod drzewem.
fot. https://www.rpdp.hostingasp.pl/
dąb kasprowicza
Lokalizacja: Inowrocław, pow. inowrocławski
Wiek: ok. 400 lat
Nazwany na cześć Jana Kasprowicza, urodzonego w Szymborzu (obecnie dzielnica Inowrocławia) poety, dramaturga, krytyka literackiego, tłumacza. Przypuszczalnie swój pierwszy wiersz, „Bądź Polką”, napisał ok. 1877 r., w okresie nauki w szymborskiej szkole. W wieku 10 lat rozpoczął naukę w gimnazjum w Inowrocławiu, gdzie należał do Towarzystwa Tomasza Zana.
Wkrótce potem opuścił Kujawy, pomieszkując w wielu różnych miastach na tereni obecnej Polski, Niemiec, Ukrainy. Szczególnie często bywał w Zakopanem, gdzie pod koniec życia zamieszkał na stałe. Pozostawił po sobie dzieła zaliczane do kilku nurtów stylistycznych przełomu XIX i XX w.
fot. rpdp.hostingasp.pl
dąb Kopernik
Lokalizacja: Brodnica, pow. brodnicki
Wiek: ok. 305 lat
Mikołaja Kopernika nie trzeba nikomu przedstawiać, ale przypomnijmy, że jego związek z naszym województwem wykracza poza Toruń. Oczywiście to z tym miastem jest najbardziej kojarzony: tu przyszedł na świat w 1473 r., tu został ochrzczony w katedrze śś. Janów i uczył się w szkole parafialnej. Później wyjechał na studia do Krakowa i Włoch, gdzie zdobył wszechstronne wykształcenie w kilku dziedzinach.
Choć jego główną pasją była astronomia, zajmował się także m.in. ekonomią. W 1522 r. wygłosił w Grudziądzu traktat „O szacunku monety”, w którym wskazał zależności między pieniędzmi stworzonymi z kruszców o różnych wartościach.
Kopernik często odwiedzał także Chełmno, w którym mieszkała jego ciotka i siostra.
fot. brodnica-online.pl
platan chopin
Lokalizacja: Brodnica
Wiek: ok. 165 lat
Nazwany na cześć najsłynniejszego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina. Kilkukrotnie bywał na ziemiach położonych w naszym regionie. Dwukrotnie – w 1824 i 1825 r. spędził wakacje w Szafarni (położonej w pobliżu Golubia-Dobrzynia), w posiadłości rodziny Dominika Dziewanowskiego, mieszkającego na stancji w domu Chopinów. Młody Fryderyk wysyłał stamtąd do rodziców listy, które żartobliwie nazywał „Kurierem Szafarskim”. Z Szafarni udawał się na liczne wycieczki do okolicznych miejscowości: Płonnego, Radomic, Dobrzynia, Golubia, Sokołowa, Dulska, Gulbin, Ugoszczu, Obór, Białkowa, Obrowa, Turzna, Kozłowa, Świecia, Nieszawy, Kikoła, Torunia. W samej Szafarni obecnie znajduje się znany Ośrodek Chopinowski.
Z Kujawami z kolei związana była matka Fryderyka. Justyna Tekla Krzyżanowska urodziła się majątku Długie, nieopodal Izbicy Kujawskiej.
Echa kujawskiego pochodzenia kompozytora można usłyszeć w jego licznych mazurkach, wykorzystujących motywy tradycyjnego tańca – kujawiaka.
fot. brodnica-online.pl
topola marzanna
Lokalizacja: Grudziądz
Wiek: ok. 180 lat
Jej imię odnosi się do staropolskiej Marzanny – postaci kojarzonej w folklorze polskim z zimą i śmiercią, ale i odrodzeniem.
Wybór imienia nie nastręczył mi większych trudności. Praktycznie od razu wiedziałem, że „Marzanna” to odpowiednie miano dla sędziwej, mocno okaleczonej topoli. Uważam tak z dwóch powodów. Po pierwsze, proponowana przeze mnie nazwa wprost idealnie wkomponowuje się w kontekst kulturowy i literacki, na gruncie którego osadzony jest ten rodzaj drzew (od starożytności przypisywano im atrybuty związane ze śmiercią i zaświatami, o czym wspominałem we wpisie poświęconym ich „odchwaszczaniu”. Marzanna z kolei jest naszą rodzimą, silnie zakorzenioną w folklorze postacią mitologiczną, kojarzoną z zimą, śmiercią, ale też z odrodzeniem. Dodatkowym argumentem przemawiającym za moim wyborem jest to, że jeszcze w latach 90-tych ubiegłego wieku dzieci z pobliskiej szkoły podstawowej na wiosnę topiły kukłę Marzanny w Wiśle niedaleko tego drzewa.
Cytat pochodzi z: https://znadrzeki.com/2021/03/05/marzanna/
fot. https://znadrzeki.com/2021/03/05/marzanna/
przydatne LINKI:
Sprawdź inne przysmaki z regionu:
Stąd/Dokąd #7: „Helena Grossówna i jej dziedzictwo” – spotkanie dyskusyjne
1 grudnia 2023
Za nami czwarte spotkanie cyklu
Szlak Kopernikowski na Kujawach i Pomorzu – wystawa w Toruniu
23 listopada 2023
Wystawę można oglądać przy świetlicy wiejskiej do 9 października
Z Zamkiem Dybowskim związana była działalność utworzonej w 2015 r. Fundacji Zamek Dybów i Gród Nieszawa, której misją była promocja pamięci o tym miejscu i zapobieganie jego postępującej dewastacji. Fundacja organizowała m.in. zwiedzanie ruin, pikniki, rekonstrukcje historyczne.
