HANELT Franciszek

HANELT Franciszek

(1894 – 1971), ksiądz katolicki, działacz niepodległościowy, pierwszy powojenny burmistrz Solca Kujawskiego, pierwszy dyrektor soleckiego gimnazjum.

Urodził się dnia 2 czerwca 1894 r. w Wałdowie Królewskim niedaleko Ostromecka. Uczęszczał do gimnazjum w Chełmnie, gdzie nalezał do tajnej organizacji filomackiej w latach 1912-1914. Nastepnie przeniósł się do gimnazjum w Brodnicy, w którym zaangażował się w działanie Towarzystwa Tomasza Zana. W maju tego samego roku (1914) założył tajny skauting i został jego pierwszym komendantem. W roku 1915 został wezwany do armii niemieckiej i po przeszkoleniu skierowany na front, na którym został ciężko ranny. Po rekonwalescencji w szpitalu powrócił do działalności filomackiej. Pisał instrukcje i programy dla różnych kół, a także wizytował je. W latach 1918-1919 brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, a po jego zakończeniu wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1922 r., po czym rozpoczął posługę wikarego przy kościele św. Trójcy w Bydgoszczy (do roku 1927), a następnie prefekta w bydgoskim Żeńskim Katolickim Gimnazjum Humanistycznym. Po wybuchu II wojny światowej, poszukiwany przez Niemców w Bydgoszczy, objął opuszczoną solecką parafię. Mimo niemieckich zakazów udzielał sakramentów w języku polskim, co sprowadzało do Solca wiernych także z innych miast, niekiedy tak odległych jak Tuchola czy Włocławek. Prowadził też działalność konspiracyjną w ramach bydgoskiego inspektoratu AK. Po wyzwoleniu w 1945 został wybrany burmistrzem Solca Kujawskiego (przewodniczącym Tymczasowego Komitetu miasta Solca Kujawskiego), a od lutego 1945 r. do kwietnia 1946 r. był członkiem Miejskiej Rady Narodowej w Solcu Kujawskim i jej pierwszym przewodniczącym. Był także jednym z inicjatorów a następnie od 18 września 1945 r. pierwszym dyrektorem Miejskiego Gimnazjum Koedukacyjnego, czyli późniejszego Liceum Ogólnokształcącego. Funkcję tę pełnił do 16 kwietnia 1946 r. W październiku tego roku wrócił do Bydgoszczy. Jako proboszcz bydgoskiej fary doprowadził do jej restauracji, a także do odbudowy tamtejszego kościoła Klarysek. Zmarł 18 grudnia 1971 r. w Bydgoszczy i został pochowany na bydgoskim cmentarzu Nowofarnym. Jest upamiętniony tablicą w katedrze pw. św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Bilski Stefan, Słownik biograficzny regionu brodnickiego, Brodnica 1991, s. 41-42.
Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek, Bydgoski Słownik Biograficzny, tom III, Bydgoszcz 1994, str. 68

HABSBURŻANKA Renata Cecylia

HABSBURŻANKA Renata Cecylia

(1611 – 1644), królowa polska, żona Władysława IV, starościna brodnicka

Urodziła się dnia 16 lipca 1611 r. w Grazu. Była córką cesarza Ferdynanda II i Marii Anny, księżniczki bawarskiej. Lata młodości upłynęły jej przebywając na dworze ojca lub u swoich krewnych w Wiedniu, Ratyzbonie i Pradze. W 1637 r. wyszła za mąż za Władysława IV, władcę Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Tytułem oprawy otrzymała na mocy decyzji sejmu w 1638 r. m.in. starostwo brodnickie. Angażowała się w politykę dworską tworząc swoje stronnictwo i wywierając pewne wpływy na przyznawanie urzędów. Zwracała także baczną uwagę na powiększanie dochodów płynących ze starostw. W 1640 r. urodziła syna Zygmunta Kazimierza, który zmarł w wieku siedmiu lat. 8 stycznia 1642 przyszła na świat córka Maria Anna Izabela, żyjąca zaledwie miesiąc Zmarła 24 marca 1644 w Wilnie po urodzeniu martwego dziecka. Król boleśnie przeżył śmierć małżonki i nie krył żalu po jej odejściu. Cecylia pozostawiła po sobie dobrą pamięć wśród poddanych, którzy zapamiętali ją głównie z powodu jej świątobliwości.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Stefan Bilski, Słownik Biograficzny Regionu Brodnickiego, Brodnica-Toruń 1991, s. 23-24.

HOYER Henryk

HOYER Henryk Fryderyk

(1834 – 1907), lekarz, naukowiec, histolog i embriolog.

Ur. w Inowrocławiu. Pochodził z saksońskiej rodziny, która w XVIII wieku przybyła na Kujawy. Po ukończeniu szkoły (Inowrocław, Bydgoszczy) rozpoczął studia we Wrocławiu, następnie w Berlinie. Był słuchaczem wykładów prof. Mullera (fizjologa), prof. Schönleina (patologa) i prf. Langenbecka (chirurga) i innych wówczas wybitnych naukowców z różnych dziedzin medycyny. W 1857 r. obronił pracę doktorską. W 1859 r. otrzymał zaproszenie do Katedry Fizjologii i Histologii w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie. Poza tym wykładał na dwóch pozostałych uczelniach warszawskich – Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim i Szkole Głównej Warszawskiej.
Jest uznawany za wybitego znawcę histologii i embriologii, twórca tzw. szkoły hoyerowskiej w warszawskim środowisku naukowym. Jest autorem pierwszego podręcznika histologii w języku polskim (1862).

&nbsp
Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– ulica Henryka Foyera w Inowrocławiu

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Śródka A., Histologia: szkoła naukowa Henryka Fryderyka Hoyera, [w:] Polskie szkoły medyczne : mistrzowie i uczniowie: wybrane zagadnienia, Kraków 2016.

HORZYCA Wilam

HORZYCA Wilam

(1889 – 1959), reżyser, pisarz, tłumacz, dyrektor teatru w Toruniu.

Ur. we Lwowie. Matura w 1908 r. W młodości działacz organizacji niepodległościowych. W l. 1908-14 student literatury niemieckiej i angielskiej w Wiedniu. W l. 1914-16 żołnierz Legionów. Od 1917 do 1918 r. pracował w Lwowie jako nauczyciel języka niemieckiego, później jako bibliotekarz w Warszawie. Od 1919 r. rozpoczął publikować pierwsze wiersze i recenzje teatralne. W l. 1922-31 wykładowca, a w 1929 r. także dyrektor Państwowej Szkoły Dramatycznej. W l. 1924-26 współpracował z Teatrem im. W. Bogusławskiego. W tym okresie publikował też szkice, tłumaczył literaturę angielską, a od 1928 do 1937 r. redaktor w miesięczniku „Droga”. Od 1931 do 1937 r. dyrektor Teatrów Miejskich we Lwowie. Wówczas wydawał czasopismo „Scena Lwowska”. Od 1937 do 1939 zastępca dyrektora Teatru Narodowego i Nowego w Warszawie. Egzamin reżyserski zdał w 1939 r. Okres okupacji spędził we Lwowie i Warszawie, będąc tłumaczem, angażując się w tajne nauczanie oraz redagując konspiracyjne pismo. Po wojnie najpierw zastępca dyr. Teatru w Katowicach, a od 1945 do 1948 r. dyrektor Teatru Ziemi Pomorskiej w Toruniu, w ostatnim z tych sezonów również dyrektor Teatru Miejskiego w Bydgoszczy. Przyczynił się do ogromnego rozwoju teatru toruńskiego. Po wyjeździe z Torunia pracował jeszcze w teatrach w Poznaniu, Wrocławiu i Krakowie. Od 1957 do 1959 r. był dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie. Zmarł 2 III 1959 r. w Warszawie, tam też został pochowany na Starych Powązkach.

&nbsp

Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu (imię nadane w 1960 r.)
– ulica Wilama Horzycy w Toruniu
– nagroda „Wilam” – statuetka przyznawana instytucjom i osobom prywatnym, które w szczególny sposób włączyły się w działalność toruńskiego teatru

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Janusz Skuczyński, Horzyca Wilam, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 1, Toruń 1998, s. 117-119.

HARTKNOCH Johannes Christoph

HARTKNOCH Johannes Christoph

(1644 – 1687), historyk, profesor gimnazjalny w Toruniu.

Ur. w Jabłonce k. Szczytna. Tam rozpoczął naukę, którą kontynuował w Pasymiu. W związku z działaniami wojsk polsko-litewskich i tatarskich uciekł w 1656 r. do Olsztyna. Rok później rozpoczął naukę w Królewcu. Po śmierci rodziców znalazł się pod opieką pastora Andreasa Caspariego w Bartoszycach i tam kontynuował naukę. W 1660 r. ponownie w Królewcu. Po okresie problemów zdrowotnych i załatwiania spraw rodzinnych w 1662 r. rozpoczął w Królewcu studia na wydziale filozoficznym. W 1665 r. został domowym nauczycielem u burgrabiego kowieńskiego. W następnym roku został rektorem szkoły luterańskiej w Wilnie. Następnie krótko przebywał w Gdańsku, by wrócić znów do Królewca celem dalszych studiów. Nie pierwszy raz borykając się z problemami finansowymi przerwał naukę i znów został nauczycielem domowym. Po ponownym powrocie do Królewca, ukończył w 1672 studia jako magister filozofii i został tam wykładowcą. Zaczął wówczas także publikować pierwsze prace, z czasem poświęcając się dziejom Prus i Polski. W 1677 r. zaproponowano mu profesurę w gimnazjum w Toruniu. Tu opublikował swoje najważniejsze prace historyczne. W 1686 r. został też konrektorem gimnazjum. Zmarł na początku następnego roku na gruźlicę. Pochowany w toruńskim kościele Najświętszej Marii Panny.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Jerzy Serczyk, Hartknoch Johannes Christoph, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, t. 1, Toruń 1998, s. 111-113.

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.