Alfabet: T

TAJCHMAN Jan

Data wpisu 18 września 2023

TAJCHMAN Jan Juliusz

(1920 – 2020), architekt, konserwator zabytków, nauczyciel akademicki

Urodził się dnia 21 maja 1929 r. w Krośniewicach. Ojciec Tadeusz był kierownikiem szkoły powszechnej, a matka Maria (z d. Kluzińska) była nauczycielką. Naukę w szkole podstawowej rozpoczął w Służewie k/Torunia. Po wybuchu II wojny światowej kontynuował ją na tajnych kompletach w Częstochowie, gdzie spędził z rodziną czasy okupacji. Po wojnie osiedlił się w Toruniu, gdzie ukończył w 1946 r. Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika, a w 1949 r. Państwowe Liceum Budowlane. W latach 1945-1949 i 1957-1958 aktywnie działał w Związku Harcerstwa Polskiego. Po zdanej maturze podjął studia na Wydziale Architektury Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu, które zakończył w roku 1953. Po studiach wrócił do Torunia, gdzie pracował jako nauczyciel w Technikum Budowlanym i jako projektant dla Biura Projektów Inwestycyjnych Skupu. W 1960 r. rozpoczął pracę w toruńskim oddziale PP PKZ, gdzie do 1974 r. pełnił funkcje kierownika Pracowni projektowej, a w latach 1974-1990 kierownika Zespołu Sprawdzającego. W 1962 r. został absolwentem kierunku konserwatorstwo na Wydziale Sztuk Pięknych UMK. Równolegle odbył kurs konserwatorski zorganizowany przez Centro Internazionale di Studi per la Conservazione ed il Restauro dei Beni Culturali w Rzymie, który zakończył w 1969 r. Tytuł doktora nauk technicznych otrzymał w 1974 r., a doktora habilitowanego w 1989 r. Działalność projektową i konserwatorską umiejętnie łączył z pracą dydaktyczno-naukową w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK. Uzyskiwał tam kolejne awanse zawodowe, by ostatecznie uzyskać stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1996 r. tytuł profesora zwyczajnego. Jego zainteresowania badawcze obejmowały złożoną problematykę historyczną i konserwatorską zabytków architektury. Swoje dociekania badawcze skupiał na zagadnieniach związanych z zabytkową stolarką architektoniczną i z historycznymi konstrukcjami więźb dachowych. Dużo uwagi poświęcał również kwestią teorii konserwacji zabytków architektonicznych Rezultaty swoich prac badawczych opublikował w kilku książkach oraz w ponad 100 artykułach. W pracy dydaktycznej nie ograniczał się wyłącznie do macierzystej uczelni. Wykładał także dla słuchaczy Wyższego Seminarium Duchownego w Toruniu, Wydziału Technologii Drewna SGGW w Warszawie oraz Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Angażował się również w działania licznych organizacji, komisji i stowarzyszeń, m.in. Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Stowarzyszenia Architektów Polskich czy Kujawsko-Pomorskiej Wojewódzkiej Rady Ochrony Dóbr Kultury. Za swoje osiągnięcia na polu naukowym, artystycznym, konserwatorskim i pedagogicznym był wielokrotnie nagradzany, m.in. Nagrodą Ministra Edukacji Narodowej, I nagrodą Stowarzyszenia Konserwatora Zabytków, medalem Biskupa Toruńskiego – Zasłużony dla Diecezji Toruńskiej czy Honorowym medalem Thorunium od Prezydenta Miasta Torunia czy Krzyżem Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 29 grudnia 2020 r. w Toruniu, gdzie spoczął na cmentarzu św. Jerzego przy ul. Gałczyńskiego.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Bożena Zimnowoda-Krajewska, Tajchman Jan Juliusz (1929-2020) [w:] Polski Słownik Biograficzny Konserwatorów, z. 6, red. I. Błaszczyk, J. Kondziela, R. Marcinek, Warszawa 2022, s. 105-108.
Janusz Krawczyk, Profesor Jan Juliusz Tajchman 1929-2020. In memoriam, „Rocznik Toruński”, t. 48, s. 281-287.

TUSZYŃSKI Marian

Data wpisu 28 grudnia 2022

TUSZYŃSKI Marian

(1901 – 1966), powstaniec Wielkopolski, prawnik, sędzia, żołnierz kampanii wrześniowej, archeolog.

Urodził się 8 grudnia 1901 r. w Górze k/Śrema. Jako uczeń gimnazjalny wstąpił dnia 31.12.1918 r. jako ochotnik do oddziału powstańczego w Śremie i nieprzerwanie służył w batalionie śremskim. W trakcie powstania brał czynny udział w walkach na odcinku frontowym Rawicz – Kępno. Na skutek odniesionych ran został bezterminowo urlopowany w listopadzie 1920 r. Ponownie został powołany do służby wojskowej w marcu 1921 r. W roku 1927 otrzymał nominację na ppor. rezerwy – zaś w 1939 r. na por. rezerwy. Podjął równocześnie studia prawnicze, które zakończył w 1931 r. uzyskał dyplom magistra. W 1936 r. złożył egzamin sędziowski, a od 01 września 1938 r., aż do mobilizacji w 1939 r. był asesorem sądowym w Sądzie Okręgowym w Poznaniu. W kampanii wrześniowej 1939 r. był przydzielony do 56 pułku piechoty. Po klęsce wrześniowej przekroczył granicę Polsko – Węgierską i został osadzony w obozie dla internowanych. Po ucieczce z obozu w grudniu 1944 r. postanowił wrócić w rodzinne strony. Do Poznania dotarł w maju 1945 r. Po wojnie podjął kolejne studia, najpierw na UMK w Toruniu pod kierunkiem prof. Romana Jakimowicza, a po jego śmierci w Poznaniu, gdzie w roku 1952 uzyskał dyplom magistra filozofii w zakresie archeologii. Od 1948 r. prowadzi systematyczne badania archeologiczne na wielu stanowiskach. Przedmiotem jego badań było m.in. wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Grucznie czy zespół osadniczy w Kruszwicy, Góra Zamkowa w Grudziądzu czy cmentarzysko kultury pomorskiej w Podwiesku. Od 15 listopada 1966 r. podejmuje pracę w Muzeum w Grudziądzu, obejmując stanowisko kierownika Działu Archeologii, które piastuje do swojej śmierci. Równolegle przygotowywał prace doktorską. W 1958 r. został odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym za udział w walkach w trakcie powstania. Zmarł w sposób nagły dnia 17 listopada 1966 r.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Informator Muzeum w Grudziądzu, rok VII, nr 4 (70), październik-grudzień 1966.
Strona internetowa: www.powstańcy-wielkopolscy.pl

TEMPSKI Esden Kazimierz

Data wpisu 17 sierpnia 2022

TEMPSKI Esden Kazimierz

(1887 – 1936), prezes Pomorskiej Izby Rolniczej.

Ur. się w Brodnicy. Uczył się we francuskim gimnazjum w Berlinie. Po maturze studiował zarówno na tamtejszym uniwersytecie, na wydziale ekonomicznym, jak również w Akademiach: Rolniczej i Handlowej. Zaangażował się wówczas także w polskie życie akademickie. W l. 1910-1912 ukończył w kolejności studia w Akademii Handlowej i Rolniczej. Został wówczas asystentem w Instytucie Nauk Gospodarczo-Rolniczych. Karierę akademicką kontynuował na Uniwersytecie Wrocławskim uzyskując w 1914 r. stopień doktora. W 1915 r. wcielony został do armii niemieckiej i skierowany do pracy w administracji okupacyjnej w byłej Kongresówce. Wykorzystywał wówczas swoją funkcję do pomocy zniszczonym gospodarstwom rolnym. Z tego powodu w 1918 r. powołany został przez Radę Regencyjną na Naczelnika w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych. W kolejnym roku został delegatem Ministerstwa przy Naczelnej Radzie Ludowej w Poznaniu. Jeszcze w 1919 r. został Komisarycznym Prezesem Pomorskiej Izby Rolniczej. W kolejnych latach brał udział w rokowaniach mających na celu przejęcie przez Polskę Pomorza i Górnego Śląska. Zaangażował się także w organizowanie szkolnictwa rolniczego na Pomorzu oraz powoływanie związków i kółek rolniczych. Od 1922 r. przez kolejne 11 lat pełnił oficjalnie funkcję prezesa Pomorskiej Izby Rolniczej. Należał też do różnych krajowych i międzynarodowych związków, komisji i towarzystw rolniczych. Na arenie międzynarodowej reprezentował Polskę m.in. w 1927 r. na konferencji ekonomicznej w Genewie. W latach 1933-1934 uczestniczył w zawieraniu traktatów handlowych z Belgią, Szwajcarią i Niemcami. Był również prezesem Pomorskiego Banku Rolniczego oraz członkiem zarządów i rad wielu innych organizacji gospodarczych. Opublikował też kilka rozpraw naukowych z zakresu ekonomii, publikował również na łamach prasy pomorskiej. Kilkakrotnie odznaczany zarówno w Polsce jak i we Francji. Zm. 20 I 1936 r. w Toruniu. Pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Gronowie.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Kazimierz Przybyszewski, Tempski Esden Kazimierz, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego , t. 2, Toruń 2000, s. 239-240.

Dane kontaktowe

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.