ZIELIŃSKI Gustaw

ZIELIŃSKI Gustaw

1870-1930), archeolog etnograf.

Urodził się w 1870 r. Był synem Józefa (20 VIII 1845-1904) i Elżbiety z Wysłołuchów i wnukiem Gustawa Zielińskiego, znanego na ziemi dobrzyńskiej poety i bibliofila. Interesował się badania archeologicznymi i prowadził je na terenie ziemi dobrzyńskiej. Od 1910 r. prowadził korespondencję z Towarzystwem Naukowym Płockim, a szczególnie z dr Aleksandrem Macieszą i Haliną Rutską. Wyrażał w niej zadowolenie, że księgozbiór jego ojca jest pod społeczną opieką. Towarzystwu Naukowemu Płockiemu przekazał 139 medali pamiątkowych. Za całokształt jego działań na rzecz TNP zarząd tego Towarzystwa przyznał mu 30 czerwca 1930 r. Dożywotniego Członka Protektora TNP. Zmarł 6 września 1930 r.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Mirosław Krajewski, Nowy Słownik biograficzny regionu brodnickiego, Brodnica-Toruń 1991, s. 546.

ZAKRZEWSKI Zygmunt

ZAKRZEWSKI Zygmunt

(1867 – 1951), archeolog, chemik, numizmatyk, starosta, poseł na Sejm pruski, konserwator zabytków, profesor.

Urodził się dnia 28 marca 1867 r. w Golinie (pow. koniński) w rodzinie ziemiańskiej. Od najmłodszych lat wykazywał się dużym zainteresowaniem pradziejami, kolekcjonując m.in. monety z czasów piastowskich. Naukę w gimnazjum rozpoczął początkowo w Poznaniu, po czym przeniósł się do Wrocławia, gdzie zdał maturę w roku 1889. Już w czasach pobierania nauk podejmował próby rozkopania cmentarzysk pradziejowych wykonując przy tym dokładną dokumentacje opisową oraz publikował pierwsze artykułu archeologiczne w szwajcarskim czasopiśmie „Antiqua”. W 1889 r. zdał maturę i rozpoczął studia chemiczne w Dreźnie i Karlsruhe uzyskując w 1893 r. dyplom inżyniera. Rok później uzyskał tytuł doktora filozofii. W cztery lata później żeni się z Emilją Jażdżewską, a w r. 1904 osiada na Kujawach, w pow. strzelińskim, nabywając majątek ziemski Mirosławice. Pracuje w Kruszwicy jako chemik, a po kilku latach uzyskuje posadę dyrektora pakoskiej cukrowni. W 1914 r. wybrany zostaje
posłem do Sejmu pruskiego i czynność tę sprawuje przez cały czas okres I wojny światowej. Podczas powstania wielkopolskiego mianowany zostaje w 1919 r. starostą powiatu strzelińskiego i obejmuje zarazem funkcję komendanta Straży Ludowej tegoż powiatu. W październiku 1919 r. zostaje także powołany na stanowisko konserwatora zabytków przedhistorycznych na okręg wielkopolski i pomorski. Uzyskuje habilitacje dnia 21 kwietnia 1921 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim z zakresu numizmatyki, a dnia 5 grudnia 1929 r. uzyskuje za zasługi naukowe tytuł profesora. Od początku działalności konserwatorskiej konsekwentnie dążył do stworzenia bazy archiwalnej o istniejących stanowiskach archeologicznych oraz dążył do stworzenia jednolitej i spójnej sieci delegatur urzędu ochrony zabytków. Aktywnie działał na rzecz budowania świadomości potrzeby ochrony stanowisk archeologicznych. Rozległy obszar administracyjny okręgu wymuszał współpracę m.in. z Józefem Kostrzewskim w zakresie prowadzonych prac terenowych. Sam prowadził badania m.in. w Wielkopolsce, Pomorzu i Kujawach. Na tych ostatnich, gdzie przez wiele lat mieszkał, prowadził liczne badania wykopaliskowe, m.in. prace ratownicze na Ostrowie Rzępowskim w Kruszwicy (1922) połączone z odkryciem grodziska ludności kultury Łużyckiej i wczesnośredniowiecznego, osady ludności kultury Łużyckiej w Wójcinie w pow. strzelińskim (1927), megalitu ludności kultury amfor kulistych w Strzelcach w pow. mogileńskim (1928), czy wieloletnie badania na stanowisku wielkokulturowym w Modliborzycach w pow. inowrocławskim. Pozostawił po sobie ok. 80 publikacji; przebadał kilkaset stanowisk archeologicznych w Polsce. Piastował wiele innych zaszczytnych funkcji, w tym był prezesem Polskiego Towarzystwa Prahistorycznego. Wybuch II wojny światowej zastał go w Paryżu, gdzie przebywał na rocznych studiach. Okres wojny przeżył we Francji w Boulogne sur Mer. Do Polski powrócił dopiero w 1948, po pobycie we Włoszech iw Wielkiej Brytanii. Po wojnie pracował w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zmarł 11 marca 1951 r. w Krakowie. Swoją kolekcję numizmatyczną przekazał do Muzeum Narodowego w Krakowie, rodzinie zaś zostawił rękopis swojego pamiętnika.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Kaczmarek Hieronim, Zakrzewski Zygmunt (1867–1951), hasło [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, z. 2, red. H. Kondziela, H. Krzyżanowska, Poznań 2006, s. 298–299.
Reyman J., Zapis zbioru numizmatycznego [po prof. Z. Zakrzewskim], Biuletyn Krakowski, 1960, t. 2, s 97–103.
Stolpiak B., Zygmunt Zakrzewski. Chemik, archeolog, numizmatyk, profesor Uniwersytetu Poznańskiego 1867–1951, Strzelno 1982.
Wędzki A., Zakrzewski Zygmunt (1867–1951), hasło [w:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, red. A. Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa–Poznań 1981, s. 859–860.

ZIELONKA Bonifacy

ZIELONKA Bonifacy

(1899 – 1975), polski archeolog, nauczyciel, kustosz Działu Archeologii Muzeum Okręgowego w Toruniu, ale także etnograf i Wojewódzki Konserwator Zabytków w województwie bydgoskim.

Urodził się dnia 13 maja 1899 r. we wsi Wacowice nieopodal Drohobycza na terenie współczesnej Ukrainy. Pochodził z wielodzietnej, ubogiej, ale muzykalnej rodziny chłopskiej. Naukę rozpoczął w C.K. Gimnazyum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu. Po ukończeniu czwartej klasy naukę przerwał z powodów finansowych i kontynuował ją już w okresie międzywojennym, kiedy zdał maturę (w 1924 r.). W 1934 r. złożył
egzamin nauczycielski i tym samym zdobył kwalifikacje zawodowe. W czasie nauki poznał swoją przyszłą żonę – Weronikę Szczepankiewiczównę z Połajewa na Kujawach. Od młodości interesował się przede wszystkim nauczaniem, folklorem i archeologią. Za namową żony przeniósł się w 1927 r. na Kujawy, gdzie rozpoczął intensywne prace badawcze nad lokalnym folklorem, ale także podjął pracę w wiejskiej szkole w roli nauczyciela. Mimo podjętej pracy znajdował czas na zapisywanie melodii weselnych i dożynkowych z regionu. Skontaktował się także z warszawskim Centralnym Archiwum Fonograficznym powstającym przy Bibliotece Narodowej, od którego otrzymał fonograf, który umożliwił nagrywanie pieśni ludowych. Działał na Kujawach, głównie w Nieszawie i okolicach. Od 1927 r. nową wielką pasją B. Zielonki stała się archeologia. W 1934 r. zetknął się on z doktorem Konradem Jażdżewskim oraz nieco później z Romanem Jakimowiczem. Dzięki tej znajomości ukierunkował swoje zainteresowania. Z ramienia Muzeum Archeologicznego w Warszawie do 1939 r. sprawował opiekę konserwatorską na terenie kilku kujawskich powiatów. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w podtoruńskiej Brzozie i rozpoczął studia w dziedzinie archeologii i etnografii na nowo utworzonym Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika. W 1950 roku otrzymał stopień magistra filozofii w zakresie prehistorii i został asystentem w Zakładzie Prehistorii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, natomiast po śmierci prof. R. Jakimowicza otrzymywał wykłady zlecone. Równolegle powierzono mu obowiązki kustosza Działu Archeologii toruńskiego Muzeum, w którym pracował w latach 1950-1957. Zielonka prowadził oraz uczestniczył w wielu badaniach wykopaliskowych i powierzchniowych, a do najważniejszych stanowisk archeologicznych badanych przez tego badacza na Kujawach należą m.in.: Lachmirowice, Bodzanowo, Adolfin, Siniarzewo oraz stanowiska zlokalizowane na ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej: Gostkowo, Grębocin, Mała Kępa, Czarnowo. Badania terenowe prowadzone przez B. Zielonkę publikowane były w czasopismach o zasięgu krajowym i regionalnym, jak „Wiadomości Archeologiczne”, „Przegląd Archeologiczny”, „Z Otchłani Wieków” czy „Roczniki Muzeum w Toruniu”. Wśród najważniejszych jego prac znajduje się zarys polskich badań archeologicznych na ziemiach województwa bydgoskiego, monografia cmentarzyska z okresu wpływów rzymskich w Lachmirowicach oraz synteza osadnicza dla rejonu jez. Gopło w okresach późnolateńskim i rzymskim, która stanowiła podstawę uzyskania przez B. Zielonkę doktoratu nauk humanistycznych w 1967 r. na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Działał również intensywnie w zakresie uporządkowania, weryfikacji i inwentaryzacji zabytków archeologicznych, poprzez porządkowanie zbiorów oraz wykonywanie kart dokumentacyjnych dla poszczególnych obiektów. W latach 1957–1961 pełnił funkcję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych na terenie byłego województwa bydgoskiego. Był również członkiem toruńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, w którym przez 15 lat pełnił funkcję prezesa, ale także stał się współzałożycielem Oddziałów tegoż Towarzystwa w Bydgoszczy, Włocławku i Chełmnie. Swoją wielostronną działalność badawczą prowadził do śmierci, która nastąpiła w dniu 12 marca 1975 r. Został pochowany na cmentarzu w Aleksandrowie Kujawskim.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Jacek Woźny, Szkic do portretu zbiorowego archeologów z regionu kujawsko-pomorskiego, „Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego” t. 20, red. Z. Biegański i Wł. Jastrzębski, Bydgoszcz 2007, s. 11-28.
Januariusz Janikowski, Wspomnienie o Bonifacym Zielonce, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, nr 23, Łódź 1976, s. 369–374.
Agnieszka Kostrzewa, Bonifacy Zielonka (1899–1975). Nauczyciel, archeolog, folklorysta, [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki, szkice biograficzne, red. K. Ceklarz, A. Spiss, J. Święch, tom V, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Oddział w Krakowie, Kraków 2019, s. 245–249.

ZIELIŃSKI Gustaw

ZIELIŃSKI Gustaw

(1 I 1809 – 23 XI 1881), poeta, pisarz, oficer wojska polskiego, powstaniec, zesłaniec, etnograf/historyk

Ur. w Markowicach k. Inowrocławia. Pochodził z rodziny szlacheckiej, ojciec – Norbert był pułkownikiem podczas powstania kościuszkowskiego. W 1815 r. zamieszkali w Chrostkowie k. Lipna.
Naukę pobierał w Toruniu, W szkole Pijarów w Warszawie i w Szkole Wojewódzkiej im. Małachowskiego w Płocku. W 1827 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu w Warszawie.
Brał czynny udział w powstaniu listopadowym. Po powstaniu wykupił niewielki majątek w Kierzu k. Skępe.
W 1833 r. za kontakty z partyzantami został zaaresztowany, skazany na utratę praw publicznych i konfiskatę majątku został zesłany na Syberię (1834-1842).
Na zesłaniu prowadził badania wśród plemion kazachskich (stepowych). Wówczas powstała powieść „Kirgiz”
Po powrocie do Skępego zajął się gospodarstwem.
W 1844 r. ożenił się z Urszulą Romocką. W 1856 r. ożenił się z Anielą Popławską. W 1847 r. objął majątek ziemi w okolicach Skępe. Poza pracą w majątku zajmował się literaturą – swoje prace publikował prasie. Był autorem liryków, poematów, i opowiście prozą. Poza utworami poetyckimi był autorem prac historycznych i etnograficznych.

 
Oprac. na podstawie:
https://www.skepe.pl/154,zielinski-gustaw

 

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.