AMGROWICZ Walery Cyryl
(1863 – 1931), Numizmatyk, kolekcjoner dzieł sztuki, urzędnik sądowy, działacz polityczny, bankowiec, filantrop.
Urodził się dnia 8 kwietnia 1863 r. w Nowogrodzie koło Dobrzynia nad Wisła. Był synem Konstantego, właściciela ziemskiego oraz Amelii z domu Kamińskiej. Pierwsze nauki pobierał w Dobrzyniu n. Drwęcą. Po śmierci męża, matka wraz z dziećmi wyprowadziła się z Dobrzynia nad Wisłą. Następnie Walery uczył się w Chełmży, a od 1875 r. w Toruniu, gdzie należał do tajnego młodzieżowego kółka historycznego. W toruńskiej szkole poznał nauczyciela Ryszarda Nadworskiego, zapalonego numizmatyka i kolekcjonera, który zaraził go swoja pasją. Ich serdeczna znajomość przetrwała długie lata o czym świadczy liczna korespondencja. Po opuszczeniu gimnazjum podejmuje pracę sekretarza sądowego m.in. w Toruniu, Lidzbarku, Brodnicy, czy Kościerzynie. Już wtedy daje się poznać jako filantrop-społecznik, finansując naukę biedniejszej młodzieży – ogółem z jego pomocy korzysta 14 dzieci w tym m.in. dr Aleksander Majkowski. Podczas pobytu w Kościerzynie współfinansuje budowę Domu Polskiego „Bazar”, Towarzystwo Czytelni Ludowych i „wielką” bibliotekę miejscową. W 1907 roku zakupuje w Sopocie dom „Villa Rosa”. Od tego momentu jego związki z tym nadmorskim miastem zwiększają się. Zakłada tam „Bank Ludowy w roku 1909, a po przejściu na emeryturę w 1919 r. przeprowadza się z Kościerzyny do Sopotu. Od roku 1908, aż do swojej śmierci związany był z Towarzystwem Naukowym w Toruniu. Aktywnie działał w Towarzystwie Młodokaszubów. Przez lata swojej pracy wspierał liczne fundacje kulturalne, społeczne oraz osoby indywidualne z terenu Kaszub. Amrogowicz całkowicie już oddaje się swojej pasji powiększaniu i opracowywaniu kolekcji numizmatycznej oraz gromadzeniu kaszubskiej sztuki ludowej. Wygłasza odczyty, wykłady, publikuje artykuły w czasopismach specjalistycznych. Pierwszą swoją wystawę numizmatyczną zorganizował w 1911 r. w Kościerzynie w trakcie Kaszubsko – Pomorskiej wystawy ludoznawczej. Trzeba podkreślić, że zaprezentowane wówczas monety pochodziły właśnie z kościerskiego regionu. Amrogowicz monety do swojej kolekcji pozyskiwał z dwóch źródeł. Pierwszym były lokalne znaleziska, natomiast drugim, wyspecjalizowane w tej dziedzinie firmy europejskie. Kupował je między innymi w Niemczech, Holandii, Wenecji oraz Francji. Zajmował się również projektowaniem polskich monet. W 1928 zlecił wykonanie monet według własnego projektu o nominale 2 i 5 złotych. Stemple wykonał niemiecki medalier Karl Goetz, a monety zostały wybite w mennicy w Monachium. Zostało wybitych mniej niż 10 kompletów w brązie i srebrze. Odbitki ze złota i platyny zostały wykonane później. Znane są również wzmianki o monetach 10-złotowych. . W połowie 1931 roku cały swój zbiór numizmatyczny zapisał Towarzystwu Naukowemu w Toruniu. Kolekcja znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu jako depozyt wspomnianego towarzystwa. Prowadził aktywny tryb życia oraz kolekcjonował sztukę kaszubską oraz tabliczki neosumeryjskie sprzed 5000 tys. lat. Zmarł 28 sierpnia 1931 r. w Krynicy, a pochowany został w Kościerzynie.
 
Opracowane na podstawie:
Adam Musiałowski, Walery C. Amrogowicz 1863-1931: Pasja życia. Kolekcja numizmatyczna, Toruń 2004
