Miejscowość: Włocławek

PAWLAK Marian

Data wpisu 18 września 2023

PAWLAK Marian Zdzisław

(1935 – 2016), historyk, badacz dziejów szkolnictwa Kujaw i Pomorza

Urodził się dnia 10 lipca 1935 r. w Nowinach w powiecie włocławskim. Był synem Konstantego i Anny z Raczkowskich. W roku 1942 rodzina Pawlaków przeprowadziła się do Kolonii Borzymie, gdzie mieszkali do 1944 r. W ostatnim roku okupacji mieszkali w jednym z czworaków w folwarku Borzymie, a do Nowin wrócili w styczniu 1945 r. – wówczas też Marian Pawlak rozpoczął naukę w Szkole Podstawowej w Nowinach. Po jej ukończeniu w 1950 r. podjął naukę w Liceum im. Ziemi Kujawskiej we Włocławku, gdzie w 1955 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. W tym samym roku rozpoczął studia historyczne na UMK, które ukończył w 1960 uzyskując stopień magistra. Od 25 marca do 30 czerwca 1960 r. pracował jako bibliotekarz w Książnicy Miejskiej w Toruniu, a od 16 sierpnia 1960 r. do 31 sierpnia 1961 r. był zatrudniony na stanowisku nauczyciela w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lipnie, gdzie uczył m.in. Lecha Wałęsę. Od 1961 r. związał się z Instytutem Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu, gdzie pracował do 1989 r. Równolegle rozpoczął studia doktoranckie, które zakończył obroną pracy doktorskiej w zakresie historii w 1969 r. W 1967 r. ożenił się z Różą Łukaszewicz, z którą miał syna Przemysława. Zainteresowania badawcze Mariana Pawlaka obejmowały głównie historię oświaty. Skupiał się przede wszystkim na studiach akademickich wychowanków gimnazjów z terenu Pomorza Nadwiślańskiego w okresie staropolskim. Problematyka ta stała się przedmiotem jego pracy pt. „Studia uniwersyteckie młodzieży z Prus Królewskich w XVI – XVIII wieku”, na podstawie której otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii w 1988 r. W kręgu jego zainteresowań znajdowała się również historia regionalna. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1995 r. W latach 1989-2005 pracował w WSP w Bydgoszczy (obecnie UKW). W 1990 r. był jednym z twórców kierunku historycznego na późniejszym UKW. Po przejściu na emeryturę w 2005 r. podjął dodatkową pracę w Kujawsko-Pomorskiej Szkole Wyższej, gdzie był zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego. W trakcie swojej wieloletniej kariery zawodowej pełnił wiele funkcji. Był m.in. przewodniczącym Rady Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego na Wydziale Humanistycznym UMK (1975-1981), kierownikiem Podyplomowego Studium Historii (1984-1989) UMK, kierownikiem Zakładu Historii Nowożytnej WSP(1989-2005) oraz wieloletni dziekanem ds. studiów zaocznych i nauki Wydziału Humanistycznego tej uczelni. Pełnił także funkcję kierownika Zakładu Podstaw Edukacji Wydziału Pedagogicznego KPSW (2006-2011) oraz dziekana na tym wydziale (2011-2012). Był autorem ponad 200 publikacji, w tym dziewięciu książek autorskich. Poza pracą naukowo-dydaktyczną Marian Pawlak angażował się w działalność wielu towarzystw i organizacji, m.in. Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Stowarzyszenia Autorów Polskich, Polskiego Towarzystwa Badań nad Osiemnastym Wiekiem czy Klubu Inteligencji Katolickiej w Toruniu. Badacz był także wielokrotnie honorowany odznaczeniami, m.in. Krzyżem kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2000), Złotym Krzyżem Zasługi (1981) czy Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1997). Zmarł 26 grudnia 2016 r. w Bydgoszczy. Pochowany został na cmentarzu parafii św. Antoniego przy ul. Owsianej w Toruniu.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Michał Raczkowski, Włocławski Słownik Biograficzny, red. S. Kunikowski, t. VII, Włocławek 2018, s. 123-125.

JĘDRZEJEWSKI Zbigniew

Data wpisu 28 grudnia 2022

JĘDRZEJEWSKI Zbigniew

(1945 – 2022), mistrz kowalski, laureat Nagrody im. Oskara Kolberga.

Urodził się w 1945 r. w Osięcinach (powiat radziejowski), w rodzinie kujawskich rzemieślników. Jego matka Helena zajmowała się hafciarstwem i szydełkowaniem, ojciec Teodor był założycielem kuźni w Osięcinach, w której wykuwał zarówno przedmioty użytkowe, jak i stylizowane ozdoby. Wykształcenie pobierał najpierw w Osięcinach, a następnie we Włocławku, gdzie ukończył także Studium Nauczycielskie i rozpoczął pracę jako nauczyciel przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Mechanicznych w Radziejowie. Tam też prowadził koło zainteresowań dla młodych metaloplastyków. Sam nauczył się fachu przede wszystkim od swojego ojca. Pomagał mu w kuźni, a gdy ten przeszedł na emeryturę w 1976 r., zrezygnował z pracy w szkole i przejął rodzinną działalność w pełnym wymiarze. Jego praca była odzwierciedleniem ciężkiej pracy i wrodzonego talentu. Z powodzeniem łączył technikę z plastyczną wyobraźnią, tworząc formy finezyjnie, a przy tym starannie zakomponowane. Przekształcił prostą kuźnię w zakład kowalstwa artystycznego, w którym powstawały m.in. dekoracyjne kraty, bramy, balustrady, świeczniki, latarnie, lampy. W 1979 r. Zbigniew Jędrzejewski został wyróżniony tytułem Honorowego Mistrza Rzemiosła Artystycznego, a w 1986 złotą odznaką „Za opiekę nad zabytkami”, przyznawaną przez Ministra Kultury i Sztuki. W 2006 r. otrzymał także prestiżową Nagrodę im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Od lat 80. brał udział w licznych konkursach sztuki ludowej i kowalstwa artystycznego. Jego prace były prezentowane na zagranicznych wystawach, obecnie znajdują się w zbiorach muzealnych we Włocławku, Inowrocławiu i Radomiu, można je także dostrzec w przestrzeni publicznej Włocławka, Inowrocławia, Osięcin, Ostrowąsu, Izbicy Kujawskiej. Fach przekazał swojemu synowi Andrzejowi, który kontynuuje rodzinną tradycję i prowadzi kuźnię w Osięcinach. Uczniem mistrza był również m.in. Andrzej Schmidt, popularny kowal z Piotrkowa Kujawskiego. Zbigniew Jędrzejewski odszedł 25 lipca 2022 r.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

D. Kalinowska, Zbigniew Jędrzejewski, online: https://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-zbigniew_jedrzejewski, dostęp: 28.12.2022.

JAŻDŻEWSKI Konrad

Data wpisu 28 grudnia 2022

JAŻDŻEWSKI Konrad

(1908 – 1985), polski archeolog, profesor UŁ, światowej sławy badacz pradziejów, dyrektor Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.

Urodził się dnia 23 listopada 1908 r. w Kluczborku na Górnym Śląsku. Pochodził z domu o silnych tradycjach patriotycznych. Młodość spędził wraz z rodzicami w licznych podróżach między Berlinem a Petersburgiem, co wynikało z charakteru pracy jego ojca, który był handlowcem. Te okoliczności powodowały, że w latach 1915–1926 uczęszczał do wielu szkół podstawowych i średnich, kolejno w Chociebużu na Łużycach, w Berlinie, Kluczborku, Trzemesznie, Poznaniu, Grudziądzu i Gnieźnie. Liczne podróże sprawiły, że od najmłodszych lat posługiwał się biegle trzema językami (polskim, rosyjskim i niemieckim), a z czasem także francuskim, angielskim, greką i łacina. Archeologią zainteresował się w wakacje 1924 r. kiedy odkrył pierwsze swoje zabytki na wydmie i miał okazje poznać prof. Józefa Kostrzewskiego. Maturę zdał w liceum gnieźnieńskim w roku 1926 i tego samego roku zapisał się na studia w zakresie prahistorii na Uniwersytecie Poznańskim. W latach 1926-1930 studiował poza prahistorią również w zakresie historii średniowiecza, antropologii i etnografii. Równolegle aktywnie działał w zorganizowanym przez siebie Kole Naukowym Polskiego Towarzystwa Prahistorycznego. Na początku lat 30. XX w. obronił pracę magisterską, a w roku 1935 uzyskał doktorat. Równolegle w latach 1926 -1939 podjął się nieodpłatnego stażu w Dziale Prahistorii Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, a w latach 1928-1930 pełnił funkcję zastępcy asystenta Katedry Prahistorii Uniwersytetu Poznańskiego. W tym czasie interesował się przede wszystkim neolitem i wczesną epoką brązu Europy, zwłaszcza Polski. Aby wzbogacić swoją wiedzę o kulturach neolitu, podróżował od początku października 1930 do końca lutego 1931 do
różnych muzeów niemieckich i duńskich. W tym celu Narodowy Fundusz Kultury przyznał mu nagrodę. Od 1931 r. pracuje na stanowisku asystenta a Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Jażdżewski osiadł w Warszawie, gdzie w 1936 roku ożenił się ze Stefanią Jasnorzewską. W 1933 r. po otrzymaniu informacji o znaleziskach archeologicznych w Brześciu Kujawskim pow. włocławski, Jażdżewski wyruszył na poszukiwania na Kujawach. Badał ten region do 1938 roku. Przedmiotem badań były także kujawskie grobowce megalityczne, m.in. w Wietrzychowicach i Sarnowie. W przededniu wybuchu II wojny światowej otrzymał propozycję objęcia kierownictwa Katedry Prehistorii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie oraz przyznanie tytułu profrsorskiego, jednak przeszkodziła w tym wojna. W jej trakcie był dyrektorem Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie oraz członkiem konspiracyjnego komunistycznego Komitetu Słowiańskiego, dla którego opracował Atlas do pradziejów Słowian wydany drukiem w 1949 roku. W trakcie wojny prowadził ratownicze prace terenowe oraz porządkował i zabezpieczał zbiory PMA. W lutym 1945 r. przenosi się do Łodzi z która będzie związany do końca życia. 1 kwietnia 1945 r. objął katedrę archeologii prehistorycznej powołanego w tym samym roku Uniwersytetu Łódzkiego. W 1946 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1957 r. profesorem zwyczajnym. 28 marca 1985 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. Równolegle z pracą na uczelni łączył funkcję Dyrektora Muzeum Prahistorycznego. Spośród studentów profesora 49 uzyskało tytuł magistra, 10 doktorów, a 13 profesorów. Jego uczniami byli studenci m.in. z Polski, USA, Niemiec, Anglii i Japonii. Równie intensywnie działał na polu budowania zaplecza i oferty muzeum, realizując liczne działania inwestycyjne, organizacyjne oraz naukowo-edukacyjne. Nadzorował badania archeologiczne prowadzone w województwie łódzkim, na Kujawach i na Pomorzu. Liczne prace terenowe dostarczyły ogromnej ilości materiałów archeologicznych. Dzięki inicjatywie profesora i energii powołano m.in. muzea we Włocławku, Pabianicach, Sieradzu, Piotrkowie Trybunalskim, Rawie Mazowieckiej. Konrad Jażdżewski zmarł nagle 21 kwietnia 1985 r., krótko po uzyskaniu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Konrad Jażdżewski, Pamiętniki. Wspomnienia polskiego archeologa w XX w., Łódź 1995.

CZAMAŃSKI Leopold

Data wpisu 22 sierpnia 2022

CZAMAŃSKI Leopold

(1839 – 1879), przemysłowiec narodowości żydowskiej.

Ur. w Izbicy Kujawskiej. Synem Hersza i Estery z domu Lande. W połowie XIX wieku przyjechał do Włocławka i rozpoczął pracę jako buchalter, a następnie zajął się handlem zbożem. W latach 70. utworzył sklep z produktami kolonialnymi i został przyjęty do włocławskiego Zgromadzenia Kupieckiego.
W 1891 r. przejął fabrykę fajansu we Włocławku – Nowa Włocławska Fabryka Fajansu L. Czamański (później Leopold Czamański S-ka), która z czterech zakładów produkujący fajans. Zmarł we Włocławku.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Rafalska A., Fajans włocławski w latach 1945–1991. O związkach sztuki, rzemiosła i przemysłu w PRL -u –

CIECHURSKI Ignacy

Data wpisu 22 sierpnia 2022

CIECHURSKI Ignacy

(1869 – 1939), przemysłowiec.

Ur. we Włocławku. Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny. Po ukończeniu szkoły rozpoczął pracę fabryce H. Neumana. Początkowo był praktykantem, czeladnikiem i majstrem w fabryce. Na początku XX wieku założył Fabrykę Manometrów i Termometrów Ignacego Ciechurskiego. Z małego rodzinnego zakładu, powstała jedna z największych i nowocześniejszych fabryk wyrabiających przyrządy pomiarowe. W latach 20. i 30. XX wieku fabryka była wielokrotnie nagradzana na wystawach w całej Polsce. Ignacy Ciechurski zmarł w 1939 r.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Nikonowicz O., Ignacy Ciechurski, [w:] Zasłużeni dla Włocławka (XIII-XX wiek), Włocławek 1991.

CASSIRER Max

Data wpisu 22 sierpnia 2022

CASSIRER Max

(1857 – 1927), przedsiębiorca.

Ur. w Świętochłowicach na Górnym Śląsku. Pochodził z rodziny żydowskiej. W 1880 r. ukończył Gimnazjum Humanistyczne w Katowicach, a następnie rozpoczął studia we Wrocławiu i Berlinie. W 1882 r. zajął się handlem drewna w Gdańsku, a w 1887 r. – w Berlinie.
Od 1898 r. wszedł w branżę przemysłu celulozowego i założył spółkę „Włocławska Fabryka Sulfit-Celulozy I. & M. Cassirer”, a od 1899 r. uruchomiono fabrykę. W 1920 r. Max Cassirer sprzedał za 5 milionów marek polskich całą fabrykę.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Dziki T., Włocławska fabryka Sulfit-Celulozy I. & M. Cassirer w latach 1898–1920, „Studia Z Historii Społeczno-Gospodarczej” 2015, t. XV, s. 99-115.

SZOŁDRSKI Władysław

Data wpisu 17 sierpnia 2022

SZOŁDRSKI Władysław Wojciech

(1884 – 1971), duchowny, redemptorysta, historyk Kościoła.

Ur. się w ziemi sieradzkiej, w Kliczkowie Wielkim. Uczył się w gimnazjum w Kaliszu, a następnie w latach 1902-1906 w seminarium we Włocławku. Po święceniach został wikariuszem w Grocholicach k. Piotrkowa. Już w 1907 r. postanowił wstąpić do zakonu redemptorystów, a dwa lata później złożył śluby zakonne. W kolejnych latach przebywał m.in. w Krakowie i Warszawie. W 1915 r. wydał pierwszy tom „Monumenta Hofbaueriana”, dziele w którym zbierał dokumenty dotyczące życia i działalności redemptorysty Klemensa Hofbauera. Do 1951 r. Szołdrski wydał 15 tomów tego wydawnictwa. Publikował też inne liczne prace z zakresu historii Kościoła. Od 1921 do 1925 r. pracował w seminarium duchownym dla redemptorystów w Tuchowie, jako profesor historii, a w 1925 r. w tej samej roli rozpoczął pracę w niższym seminarium redemptorystów na Stawkach (później na Bielanach) w Toruniu, gdzie zorganizował dużą bibliotekę. Niebawem uzyskał też na Uniwersytecie Poznańskim uprawnienia do nauczenia historii w szkołach średnich. Przebywając w Toruniu działał aktywnie w TNT i rozpoczął publikować prace dotyczące m.in. toruńskich benedyktynek i dominikanów. Niedługo po wybuchu II wojny światowej został na krótko osadzony w toruńskim „Okrąglaku”. Kolejne lata okupacji, do 1942 r., spędził w Krakowie, kontynuując pracę naukową. Angażował się także w tajne nauczanie w Tuchowie. W 1945 r., przez kilka miesięcy nauczał historii w krakowskim niższym seminarium redemptorystów. W tym samym roku ponownie był w Toruniu, gdzie m.in. porządkował bibliotekę niższego seminarium. Od 1946 r. związał się z Wrocławiem nadal aktywnie publikując prace naukowe. Tam też zmarł 7 IV 1971 r.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Piotr Kurlenda, Szołdrski Władysław Wojciech, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 231-232.

Dane kontaktowe

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.