Opublikowano 28 grudnia 2022
WIECZOROWSKI Tadeusz
(1904 – 1970), polski archeolog, muzealnik, członek Polskiej Akademii Nauk, badacz zbrodni hitlerowskich.
Urodził się 24 stycznia 1904 r. w Częstochowie. Dzieciństwo spędził w Opolu, gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej. W latach 1919–1922 był uczniem Państwowego Gimnazjum w Rogoźnie Wielkopolskim. Maturę zdał w 1925 roku w Państwowym Gimnazjum w Tarnowskich Górach. Zaraz po niej rozpoczął studia teologiczne w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu, jednakże w 1928 roku porzucił studia teologiczne na rzecz prehistorii, antropologii i etnografii na Uniwersytecie Poznańskim. Uzyskał tam magisterium z prehistorii, zdał także wszystkie egzaminy z zakresu magisterium z historii. Już w trakcie studiów podejmował liczne prace badawcze, w tym w roku 1932 na terenie grodziska w Bydgoszczy-Fordonie. Do września 1939 roku pracował jako asystent w Instytucie Prehistorycznym Uniwersytetu Poznańskiego. Był bliskim współpracowaniem prof. Józefa Kostrzewskiego, dzięki czemu brał udział w badaniach wykopaliskowych na osadzie obronnej kultury łużyckiej w Biskupinie. W okresie międzywojennym pracował także naukowo w Berlinie w Museum für Vor- and Frügeschichte opracowując zbiory prehistoryczne wywiezione z Bydgoszczy do Berlina i tam złożone jako depozyt. W 1938 r. obronił pracę magisterską na temat ceramiki inkrustowanej ludności kultury łużyckiej. Równolegle pracował także nad materiałami archeologicznymi wczesnośredniowiecznymi z wykopalisk w Gnieźnie. W 1939 roku objął stanowisko kustosza w Dziale Archeologicznym Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Jednak już w pierwszych dniach wojny został aresztowany przetrzymywany w charakterze zakładnika. W okresie okupacji hitlerowskiej pracował jako robotnik przy pracach ziemnych. Niemal natychmiast po wyzwoleniu Bydgoszczy Tadeusz Wieczorowski brał udział w zabezpieczaniu akt dokumentujących zbrodnie hitlerowskie, między innymi dotyczących więźniów oraz teczek personalnych funkcjonariuszy gestapo z Bydgoszczy i Ciechanowa. W latach 1945–1946 działał w ramach Komitetu Ochrony Mienia Państwowego i Kulturalnego, pełniąc funkcję kierownika Biura Okręgowej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich w Bydgoszczy. W tym czasie, jako doświadczony archeolog, brał udział także w poszukiwaniach miejsc zbrodni w okolicach Bydgoszczy, a także ekshumacji i ustalaniu tożsamości osób pomordowanych i pochowanych w zbiorowych mogiłach. Organizował także nowe miejsca pochówków dla ofiar zbrodni hitlerowskich. Od 1946 r. powraca do zawodu, pełniąc rolę zastępcy kierownika ekspedycji archeologicznej w Biskupinie. Rok później rozpoczyna jednaj nowy etap działalności, związany z pracą w Szczecinie gdzie pełnią funkcję specjalnego delegata Państwowego Muzeum Archeologicznego w terenie. Po przyjeździe do Szczecina Tadeusz Wieczorowski pełnił również funkcję kustosza Działu Prehistorii Muzeum Miejskiego, przekształconego w 1948 roku w Dział Archeologii Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie. Jego głównym zadaniem było ratowanie i porządkowanie zbiorów muzealnych. W tym czasie założył także w Szczecinie oddział Polskiego Towarzystwa Archeologicznego (PTA) i był jego wieloletnim prezesem. Przez lata spędzone na Pomorzu Zachodnim Tadeusz Wieczorowski stworzył kompleksowy program badań archeologicznych nad początkami i wczesnośredniowiecznymi dziejami Szczecina. Już w latach 50. XX w. stworzył Stacje Archeologiczną, która w styczniu 1954 r. została przejęta przez nowo powstały Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk (IHKM PAN), a jej kierownictwo powierzono Tadeuszowi Wieczorowskiemu. Funkcję tę sprawował do śmierci, która nastąpiła nagle 14 maja 1970 r. Był jedną z czołowych postaci szczecińskiego środowiska naukowego, honorowaną za zasługi w ratowaniu zabytków archeologicznych, pracę naukową i popularyzatorską.
 
Opracowane na podstawie:
Władysław Filipowiak, Z żałobnej karty. MGR Tadeusz Wieczorowski (1904-1970), [w:] Materiały Zachodniopomorskie, t. 16, 1970, s. 787-788.
Włodzimierz Szafrański, Tadeusz Wieczorowski (nekrolog), Z otchłani wieków, R. 37, 1971, s. 49-50.