Opublikowano 31 stycznia 2024
WOJTCZAK Mirosława Maria
(1954 – 2015), konserwator, bibliofil, badacz sztuki orientu.
Urodziła się dnia 23 marca 1954 r. w Toruniu, jako córka Zygmunta Franczuka i Stefanii z d. Kwiatkowskiej. W 1973 ukończyła II Liceum Ogólnokształcące w Toruniu. Studia na Wydziale Sztuk Pięknych UMK, w zakresie konserwacji papieru i skóry, realizowała w latach 1973-1978. W 1978 uzyskała dyplom z konserwacji i restauracji papieru i skóry oraz tytuł magistra na podstawie pracy pt. „Próby usuwania zaplamień grzybowych z papieru zabytkowego” oraz pracy dyplomowej „Konserwacja mapy Eilharda Lubinusa”. Już na ostatnim roku studiów, w 1977 r. została zatrudniona w Zakładzie Konserwacji Papieru i Skóry WSP UMK na stanowisku asystenta-stażysty, następnie pracowała jako asystent i wykładowca do 2015 r. Zajmowała się konserwacją zabytków na podłożu papierowym: książek, grafik, rysunków, map, pasteli, druków, dokumentów życia społecznego, a także wielkoformatowych obiektów papierowych takich jak projekty witraży, polichromii czy tapety. Z powodzeniem rozwinęła dziedzinę badań i konserwacji zabytków sztuki Dalekiego Wschodu na papierze i tkaninie. Stworzyła autorski program zajęć dydaktycznych, wykładów i ćwiczeń z japońskich metod konserwacji papieru oraz konserwacji obiektów dalekowschodnich, które na stałe weszły do programu nauczania toruńskiej uczelni. Prowadziła własne projekty naukowe dotyczące konserwacji obiektów dalekowschodnich, badania konserwatorskie i technologiczne, interesowała się również zagadnieniami konserwacji profilaktycznej i zabezpieczającej. W latach 1988-1989 brała udział w akcji pomocy konserwatorów toruńskich dla biblioteki Akademii Nauk ZSRR w Petersburgu, podczas której prowadziła praktyki studenckie. Po tzw. „powodzi tysiąclecia”, jaka nawiedziła południowo-zachodnią Polskę w 1997, czynnie włączyła się do ratowania zniszczonych zbiorów bibliotecznych Wrocławia i Opola. Jednym z efektów jej prac było założone wspólnie z dr Haliną Rosą Toruńskie Stowarzyszenie dla Ratowania Książek i Archiwaliów po Powodzi. Uczestniczyła także w pracach Ogólnopolskiej Rady dla Ratowania Książek i Archiwaliów po Powodzi. W 2002, wraz z prof. Jerzym Malinowskim w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, utworzyła pierwszą w Polsce Pracownię Badań i Konserwacji Dzieł Sztuki Orientu, która w 2006 dała początek Polskiemu Stowarzyszeniu Sztuki Orientu, przekształconemu później w Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata. Od 2002 współorganizowała Ogólnopolskie Spotkania Historyków Sztuki i Konserwatorów Sztuki Orientu na UMK. Wraz z prof. J. Malinowskim była redaktorem serii Toruńskich Studiów o Sztuce Orientu. Była członkiem Zarządu Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela w Toruniu. Przygotowywała dla Towarzystwa druki okolicznościowe i zaproszenia, współorganizowała wystawy i brała w nich udział. Pracowała dla wielu polskich muzeów, bibliotek i instytucji kultury, realizując prace konserwatorskie, wykonując ekspertyzy, konsultacje, programy konserwatorskie, oceny stanu zachowania zbiorów. W 1993 została mianowana rzeczoznawcą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie malarstwo i grafika, w specjalności konserwacja malarstwa i grafiki na papierze. Działała w wielu stowarzyszeniach, radach i zespołach zrzeszających konserwatorów lokalnych, jak i z całego kraju. Była opiekunem 70 prac dyplomowych o bardzo różnorodnej problematyce konserwatorskiej. Za swoją wszechstronną działalność i osiągnięcia naukowo-dydaktyczne otrzymała liczne nagrody, wyróżnienia i odznaczenia, m.in. odznakę Ministerstwa Kultury i Sztuki „Zasłużony działacz kultury” czy złotą odznakę „Za opiekę nad zabytkami”. Z małżeństwa z Michałem Wojtczakiem miała córkę Martę, która również ukończyła konserwację papieru i skóry na UMK. Zmarła 17 października 2015 r. w Toruniu, gdzie została pochowana na cmentarzu św. Jerzego przy ul. Gałczyńskiego.
Opracowane na podstawie:
Romualda Uziembło, Marta Winiarczyk, Wojtczak Mirosława Maria (1954–2015) konserwator dzieł sztuki [w:] Polski Słownik Biograficzny Konserwatorów Zabytków, red. I. Błaszczyk, H. Kondzieli, R. Marcinka, z. 6, Warszawa 2022, s. 115-118.