Alfabet: J

JAŻDŻEWSKI Konrad

(1908 – 1985), polski archeolog, profesor UŁ, światowej sławy badacz pradziejów, dyrektor Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.

Urodził się dnia 23 listopada 1908 r. w Kluczborku na Górnym Śląsku. Pochodził z domu o silnych tradycjach patriotycznych. Młodość spędził wraz z rodzicami w licznych podróżach między Berlinem a Petersburgiem, co wynikało z charakteru pracy jego ojca, który był handlowcem. Te okoliczności powodowały, że w latach 1915–1926 uczęszczał do wielu szkół podstawowych i średnich, kolejno w Chociebużu na Łużycach, w Berlinie, Kluczborku, Trzemesznie, Poznaniu, Grudziądzu i Gnieźnie. Liczne podróże sprawiły, że od najmłodszych lat posługiwał się biegle trzema językami (polskim, rosyjskim i niemieckim), a z czasem także francuskim, angielskim, greką i łacina. Archeologią zainteresował się w wakacje 1924 r. kiedy odkrył pierwsze swoje zabytki na wydmie i miał okazje poznać prof. Józefa Kostrzewskiego. Maturę zdał w liceum gnieźnieńskim w roku 1926 i tego samego roku zapisał się na studia w zakresie prahistorii na Uniwersytecie Poznańskim. W latach 1926-1930 studiował poza prahistorią również w zakresie historii średniowiecza, antropologii i etnografii. Równolegle aktywnie działał w zorganizowanym przez siebie Kole Naukowym Polskiego Towarzystwa Prahistorycznego. Na początku lat 30. XX w. obronił pracę magisterską, a w roku 1935 uzyskał doktorat. Równolegle w latach 1926 -1939 podjął się nieodpłatnego stażu w Dziale Prahistorii Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, a w latach 1928-1930 pełnił funkcję zastępcy asystenta Katedry Prahistorii Uniwersytetu Poznańskiego. W tym czasie interesował się przede wszystkim neolitem i wczesną epoką brązu Europy, zwłaszcza Polski. Aby wzbogacić swoją wiedzę o kulturach neolitu, podróżował od początku października 1930 do końca lutego 1931 do
różnych muzeów niemieckich i duńskich. W tym celu Narodowy Fundusz Kultury przyznał mu nagrodę. Od 1931 r. pracuje na stanowisku asystenta a Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Jażdżewski osiadł w Warszawie, gdzie w 1936 roku ożenił się ze Stefanią Jasnorzewską. W 1933 r. po otrzymaniu informacji o znaleziskach archeologicznych w Brześciu Kujawskim pow. włocławski, Jażdżewski wyruszył na poszukiwania na Kujawach. Badał ten region do 1938 roku. Przedmiotem badań były także kujawskie grobowce megalityczne, m.in. w Wietrzychowicach i Sarnowie. W przededniu wybuchu II wojny światowej otrzymał propozycję objęcia kierownictwa Katedry Prehistorii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie oraz przyznanie tytułu profrsorskiego, jednak przeszkodziła w tym wojna. W jej trakcie był dyrektorem Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie oraz członkiem konspiracyjnego komunistycznego Komitetu Słowiańskiego, dla którego opracował Atlas do pradziejów Słowian wydany drukiem w 1949 roku. W trakcie wojny prowadził ratownicze prace terenowe oraz porządkował i zabezpieczał zbiory PMA. W lutym 1945 r. przenosi się do Łodzi z która będzie związany do końca życia. 1 kwietnia 1945 r. objął katedrę archeologii prehistorycznej powołanego w tym samym roku Uniwersytetu Łódzkiego. W 1946 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1957 r. profesorem zwyczajnym. 28 marca 1985 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. Równolegle z pracą na uczelni łączył funkcję Dyrektora Muzeum Prahistorycznego. Spośród studentów profesora 49 uzyskało tytuł magistra, 10 doktorów, a 13 profesorów. Jego uczniami byli studenci m.in. z Polski, USA, Niemiec, Anglii i Japonii. Równie intensywnie działał na polu budowania zaplecza i oferty muzeum, realizując liczne działania inwestycyjne, organizacyjne oraz naukowo-edukacyjne. Nadzorował badania archeologiczne prowadzone w województwie łódzkim, na Kujawach i na Pomorzu. Liczne prace terenowe dostarczyły ogromnej ilości materiałów archeologicznych. Dzięki inicjatywie profesora i energii powołano m.in. muzea we Włocławku, Pabianicach, Sieradzu, Piotrkowie Trybunalskim, Rawie Mazowieckiej. Konrad Jażdżewski zmarł nagle 21 kwietnia 1985 r., krótko po uzyskaniu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Konrad Jażdżewski, Pamiętniki. Wspomnienia polskiego archeologa w XX w., Łódź 1995.