Alfabet: Ł

ŁYSKOWSKI Ignacy

ŁYSKOWSKI Ignacy/h3>
(1820 – 1886), ziemianin, agronom, pisarz, polityk.

Ur. w Mileszewach w rodzinie ziemiańskiej. Naukę rozpoczął w szkole miejskiej w Brodnicy, kontynuował ją w gimnazjum w Chojnicach, a od 1837 r. w gimnazjum w Chełmnie. Intensywnie uczył się wtedy języka polskiego i po zdanej maturze, w 1843 r. rozpoczął we Freiburgu studia na wydziale teologicznym. Przez krótki okres czasu studiował też w Bonn, a w 1845 r. podróżował po Włoszech i Szwajcarii, gdzie zaznajamiał się z ówczesnymi prądami politycznymi i umysłowymi. Zrezygnował też ze studiów teologicznych i we Wrocławiu został słuchaczem wykładów z zakresu literatury, filozofii i historii. Również te studia w wyniku choroby szybko porzucił i wrócił do Mileszew. Przetłumaczył pracę dotyczącą prowadzenia gospodarstwa rolnego, publikował również własne prace, w tym „Słowo Prawdy”, gdzie m.in. krytykował duchowieństwo i szlachtę za brak odpowiedzialności za kraj. Od 1848 r. włączył się w działalność Ligi Polskiej. Nadal aktywny był jako pisarz i publicysta. Pisał teksty m.in. o hodowli zwierząt. Sukcesem wydawniczym był zwłaszcza podręcznik Gospodarz czyli poradnik dla mniejszych właścicieli rolniczych. Został też redaktorem tygodnika Nadwiślanin, nieco później został też współwydawcą Gazety Toruńskiej. Aktywnie działał społecznie, angażując się choćby w powstawanie bibliotek ludowych. Włączył się też w działalność polityczną. W 1866 r. został wybrany z okręgu lubawskiego posłem do sejmu pruskiego. W 1881 r. został posłem do parlamentu Rzeszy. Przeciwstawiał się germanizacji oraz walczył o równouprawnienie języka polskiego. Dzięki niemu zaczęto nauczyć w tym języku w gimnazjum brodnickim. W 1869 r. brał udział w organizowaniu Towarzystwa Moralnych Interesów Ludności Polskiej pod Panowaniem Pruskim, a w 1874 r. był współzałożycielem Centralnego Zarządu Towarzystw Rolniczych w Prusach Zachodnich. W 1875 r. został też pierwszym prezesem Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Zm. 14 VII 1886 r. w Poznaniu.

&nbsp

Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– ulica Ignacego Łyskowskiego w Toruniu (dzielnica Rubinkowo)

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Szczepan Wierzchosławski, Łyskowski Ignacy, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 161-163.

ŁYSKOWSKI Mieczysław

ŁYSKOWSKI Mieczysław

(1825 – 1894), sędzia, działacz społeczny, bankier, poseł na sejm pruski.

Ur. się w Oborach niedaleko Chełmna. Początkowo uczył się w gimnazjum w Kwidzynie, później w Chełmnie, gdzie został członkiem tajnej organizacji „Polonia”. Od 1846 do 1848 r. studiował prawo we Wrocławiu. Przerwał następnie naukę by walczyć w Wiośnie Ludów, ale po upadku powstania wrócił na studia. Po odbyciu praktyki sądowej w Chełmnie i zdanym egzaminie pracował w latach 1853-1864 w sądach w Chełmnie, Wrocławiu, Wąbrzeźnie i Brodnicy. W Chełmnie współpracował z polskimi gazetami, będąc też w 1861 r. jednym z inicjatorów założenia „Przyjaciela Ludu”. W latach 1858-1864 był poza tym posłem na sejm pruski z okręgu brodnickiego, walcząc na jego forum o możliwość używania języka polskiego w administracji i sądownictwie. W tym okresie zakładał też Towarzystwa Pożyczkowe dla Przemysłowców w Brodnicy i Golubiu. W 1864 r. usunięto go jednak z urzędu sędziego w związku z wyrokiem sądu skazującym go za kontakty z organizacją przygotowującą powstanie. Wyjechał wówczas do Berlina, gdzie uzyskał kwalifikacje ekonomiczne. Już w 1866 r. był współzałożycielem Banku Kredytowego, pierwszego na Pomorzu Gdańskim banku komercyjnego, który od 1867 r. finansował „Gazetę Toruńską”. Od tego roku z jego inicjatywy w Toruniu miały się też odbywać sejmiki gospodarskie. W 1870 r. przeniósł się do Poznania gdzie objął stanowisko dyrektora Banku Rolniczego-Przemysłowego. Dwa lata później był jednym z twórców Towarzystwa Oświaty Ludowej. Przy jego udziale doszło poza tym do otwarcia w 1875 r. w Poznaniu Teatru Polskiego. Był także współtwórcą i od 1880 do 1885 r. prezesem Towarzystwa Czytelni Ludowych. W tym okresie zaangażował się też w działalność mającą na celu wsparcie Mazurów, w tym m.in. wydawanej przez nich prasy. W 1888 r. zaangażował się też w Poznaniu w działalność Banku Ziemskiego, celem uniemożliwienia przejmowania ziemi polskiej przez Niemców. Pełnił również funkcje w różnych towarzystwach. Zmarł w Poznaniu 18 I 1894 r.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Szczepan Wierzchosławski, Łyskowski Mieczysław, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 163-165.

ŁUKASZEWICZ Witold

ŁUKASZEWICZ Witold

(1911 – 1975), historyk, rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Ur. na Podlasiu w miejscowości Boćki. Tam ukończył szkołę podstawową. W 1931 r. ukończył gimnazjum w Bielsku Podlaskim. Od tego roku studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. Już po trzech latach został magistrem filozofii. W 1934 r. pracował w Morawskiej Ostrawie w tamtejszym konsulacie polskim. Przed wojną pracował w gimnazjach warszawskich, cały czas pracując także naukowo i wyjeżdżając na stypendia do Paryża i Rzymu i publikując pierwsze prace. W czasie wojny przebywał poza Warszawą. Czasowo od XI 1940 do IV 1941 r. więziony na Pawiaku. Później pracował fizycznie, udzielając się także w tajnym nauczaniu. Po wojnie związał się z Uniwersytetem Łódzkim. Zajmował się głównie XIX wiekiem i w 1947 r. obronił pracę doktorską. W 1951 r. przeniósł się na UMK obejmując Katedrę Historii Nowoczesnej, przekształconą docelowo w Zakład Historii Powszechnej i Polski XIX i XX w. Poza Toruniem wykładał także w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Z czasem zajął się wraz z współpracownikami intensywnym badaniem dziejów ruchu robotniczego. Aktywnie włączył się także w prace uniwersyteckiej administracji będąc dwukrotnie prorektorem, a w l. 1965-75 rektorem UMK. W 1975 r. był także Dyrektorem Instytutu Historii i Archiwistyki. W tym czasie uczelnia wyraźnie się rozbudowała, czego najbardziej wyraźnym przykładem jest miasteczko uniwersyteckie na Bielanach. Był członkiem licznych towarzystw i redakcji czasopism naukowych. Angażował się również politycznie, najpierw w Stronnictwie Demokratycznym, a od 1948 r. w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wielokrotnie nagradzany i odznaczany zarówno za działalność naukową jak i polityczną. W 1970 r. nadano mu doktorat honoris causa uniwersytetu w Rostoku. Zm. 21 XI 1975 r. w Warszawie. Pochowany w Toruniu na cmentarzu przy ulicy Grudziądzkiej.

&nbsp

Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– Muzeum im. ks. W. Łęgi w Grudziądzu

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Ryszard Sudziński, Łukaszewicz Witold, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 1, Toruń 1998, s. 166-168.

ŁĘGA Władysław Jan

ŁĘGA Władysław Jan

(1889 – 1960), historyk, archeolog, etnograf, podpułkownik, duchowny.

Ur. w Miranach (pow. Sztum). Tam ukończył szkołę podstawową. Do gimnazjum uczęszczał w wielkopolskim Rogoźnie. W 1910 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie, gdzie do 1914 r. studiował teologię i filozofię. Od 1914 do 1915 r. był wikariuszem w Szczuce niedaleko Brodnicy. W 1915 r. przebywał na froncie wschodnim jako kapelan i sanitariusz. W 1916 r. wikariusz w Grucznie (pow. świecki). W 1918 r. wcielony kolejny raz do wojska, znalazł się na froncie zachodnim i dostał się do niewoli amerykańskiej. W 1919 r. wstąpił do Armii Hallera. Po powrocie do kraju związał się z Grudziądzem. Był tu proboszczem w parafii wojskowej i kapelanem w Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Osiągnął rangę podpułkownika. W okresie przygotowań do plebiscytu na Powiślu działał aktywnie w okolicach Sztumu. W 1939 r. powołano go do wojska. Po wojnie pracował przez krótki okres w parafii w Radzyniu Chełmińskim, ale jeszcze w 1945 r. został administratorem parafii pw. NMP „Gwiazdy Morza” w Sopocie. Został także dziekanem gdańskim.
Spełniał się także w pracy naukowej, zarówno jako historyk, archeolog i etnograf. Archeologię studiował w Poznaniu, tam w 1928 r. uzyskał doktorat na podstawie rozprawy o kulturze Pomorza we wczesnym średniowieczu. Prowadził liczne badania terenowe. Zajmował się poza tym historią lokalną i folklorem. Wydał m.in. przewodniki po Grudziądzu. Działał w licznych towarzystwach, dzięki jego zaangażowaniu znacznie poszerzyły się zbiory muzealne w Grudziądzu. Zm. 2 VIII 1960 r. w Sopocie i tam został pochowany.

&nbsp

Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– Muzeum im. ks. W. Łęgi w Grudziądzu

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Wiesław Bieńkowski, Łęga Władysław Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18, 1973.

ŁASZEWSKI Stefan

ŁASZEWSKI Stefan

(1862 – 1924), prawnik, pierwszy wojewoda pomorski.

Ur. w Brąchnówku w ziemiańskiej rodzinie patriotycznej. Syn posła do sejmu pruskiego, właściciela Brąchnówka. Uczył się w Pelplinie i Chełmnie. Działał w towarzystwie filomackim. Matura w 1882 r., następnie studia prawnicze we Wrocławiu do 1883 r. Naukę kontynuował w Berlinie i Lipsku, gdzie w 1886 r. uzyskał doktorat z prawa cywilnego i kanonicznego. W kolejnych latach pracował w sądach w Sopocie, Elblągu, Gdańsku, Kwidzynie i Wejherowie. Od 1892 r. adwokat przy Sądzie Ziemiańskim w Grudziądzu. Tu działał także społecznie w miejscowych towarzystwach. Od 1899 do 1919 r. był dyrektorem Banku Ludowego, jedynej w regionie polskiej instytucji finansowej. W tym okresie, dzięki jego zaangażowaniu, zbudowano w 1911 r. Dom Ludowy „Bazar”, który stał się miejscem spotkań polskich towarzystw. Sam Łaszewski był członkiem wielu różnych organizacji, w tym Towarzystwa Naukowego w Toruniu, którego bronił przed zarzutami wysuwanymi przez zaborcę. Przed administracją pruską bronił wielokrotnie Polaków, w tym redaktora „Gazety Grudziądzkiej”. Od 1912 r. był posłem do parlamentu Rzeszy, wiceprezesem Koła Polskiego. Jeszcze w okresie I wojny światowej głosił na arenie międzynarodowej konieczność powrotu Pomorza do Polski. Tej sprawie poświęcał się przez kolejne, także powojenne lata. Zagrożony aresztowaniem, w 1919 r. przeniósł się do Poznania, gdzie działał w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej. Pertraktował z władzami niemieckimi wprowadzanie postanowień Traktatu Wersalskiego. W 1919 r. został też wojewodą pomorskim finalnie organizując w Toruniu Urząd Wojewódzki. Stanowisko utracił już jednak w kolejnym roku. Został wówczas Sędzia Sądu Najwyższego w Warszawie, a w 1922 r. Józef Piłsudski powołał go na prezesa Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Kilkukrotnie odznaczany. Zm. 20 III 1924 r. w Warszawie. Pochowany w Pelplinie.

&nbsp

Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– pomnik, który stanął w Toruniu, przed Urzędem Wojewódzkim (obecnie Collegium Maius); zniszczony w czasie II wojny światowej, odbudowany w 1997 r.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Kazimierz Przybyszewski, Łaszewski Stefan, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 1, Toruń 1998, s. 162-165.

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu zostało powołane w 2021 r. przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego jako instytucję kultury.

50px-Logo_BIP_uproszczone.svg

Dane kontaktowe

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu

  • Czerwona Droga 8,
    87-100 Toruniu
  • Biuro czynne od poniedziałku do piątku
    8:00-16:00

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.