CEMKA Franciszek
(1946 – 2018), polski archeolog, muzeolog.
Urodził się dnia 5 maja 1946 r. w Tucholi. Tam też w późniejszych latach pobierał nauki w szkole podstawowej i w Liceum Ogólnokształcącym. Podjął studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego, na kierunku archeologia. Tytuł magistra uzyskał w 1970 r. Po ukończeniu studiów podjął pracę na stanowisku asystenta w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, nastepnie w Biurze Badań i Dokumentacji Zabytków. Blisko współpracował z Ryszardem Stanisławskim, wieloletnim dyrektorem Muzeum Sztuki w Łodzi. W 1974 podjął pracę w Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi, nadzorując działalność muzeów w tym województwie. W tym samym roku przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków (kierowanym przez dyrektora dr. Bohdana Rymaszewskiego) w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W ministerstwie tym, które zmieniało nazwy, pracował do przejścia na emeryturę. Zajmował się nadzorowaniem działalności muzeów w całym kraju, w szczególności tzw. muzeów centralnych – bezpośrednio podporządkowanych Ministrowi Kultury. Zajmował stanowisko m.in. naczelnika ds. muzeów, a następnie dyrektora departamentów: Muzeów, potem Ochrony Dziedzictwa Narodowego, i przed emeryturą – radcy ministra. Był współautorem ustawy o muzeach z 1996 roku, ale także włączał się w reformę samorządową w Polsce. Był współorganizatorem archeologicznej służby konserwatorskiej i koordynatorem projektu „Archeologiczne Zdjęcie Polski”. Współtworzył Międzynarodową Radę Oświęcimską oraz przez wiele lat współpracował z prof. Władysławem Bartoszewskim. Kierowanie ministerialnymi departamentami, które zajmowały się sprawami muzeów w Polsce, przekładało się na jego aktywne uczestnictwo w różnych gremiach związanych z tą problematyką. Był członkiem m.in. Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM, Rady Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, honorowym członkiem Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu, przewodniczył pracom Rady Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu i Rady Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie. W l. 2000-2006 z ramienia Ministerstwa Kultury był członkiem Kolegium Redakcyjnego „Muzealnictwa”. Zawsze podkreślał znaczenie osobistych więzi z Kaszubami i Pomorzem. Czynnie uczestniczył w działalności Zrzeszenia Kaszubsko Pomorskiego. Osoby znające go podkreślały, że był człowiekiem niezmiernie pracowitym, rzetelnym, dociekliwym i kompetentnym, a przy tym bardzo cierpliwym i tolerancyjnym. Zmarł 13 października 2018 r. w Warszawie. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
 
Opracowane na podstawie:
Jacek Rulewski, Franciszek Cemka (1946-2018) [w:] Polski Słownik Biograficzny Konserwatorów Zabytków [internet: http://www.skz.pl/skz_files/skz_glossary/index.html; dostęp 07.06.2023 r.]
