BISKUP Krzysztof

BISKUP Krzysztof

(1952 – 2000), chemik, wykładowca Politechniki Gdańskiej, badacz i popularyzator fortyfikacji nowożytnych.

Urodził się dnia 16 grudnia 1952 r. w Toruniu. Był najstarszym z trójki dzieci toruńskich historyków, Mariana (mediewisty) i Ireny z d. Janosz, (historyczki, archiwistki). Szkołę podstawową oraz liceum ogólnokształcące ukończył w Toruniu, gdzie uzyskała maturę w 1971 r. Zainteresowanie i znaczną wiedzę o fortyfikacjach nowożytnych ujawnił już w liceum. Stał się liderem grupy uczniów o podobnych zainteresowaniach, z którymi założył nieformalny Toruński Klub Fortołazów (1969-72). Podjęła ona m.in. współpracę z miejskim konserwatorem zabytków w Toruniu, stając się społecznym opiekunem zabytków toruńskich fortów. W tym okresie miał za sobą współpracę z Eugeniuszem Gąsiorowskim przy pierwszym konserwatorskim rozpoznaniu twierdzy Toruń, i pierwszą publikację na łamach czasopisma „Mówią Wieki”. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Chemii na Politechnice Gdańskiej, gdzie uzyskał dyplom inżyniera chemii w roku 1976. W następnych latach odbył studia uzupełniające, takie jak: kurs chemii materiałów budowlanych (w latach 1976-77), historia architektury, konserwacja zabytków i techniki budownictwa (w latach 1976-78). Równolegle pracował na Politechnice Gdańskiej w Katedrze Historii i Teorii Architektury Wydziału Architektury od 1976 na stanowisku pracownika inżynieryjno-technicznego, od 1982 asystenta, a od 1986 adiunkta. Szczególnym obiektem jego zainteresowań badawczych była problematyka konserwatorska budowli obronnych. Brał udział w wizjach lokalnych fortów oraz podejmował się inwentaryzacji obiektów fortecznych. Przeprowadzone obserwacje sprawiły, że aktywnie zabierał głos w kwestii oceny podejście do zabytków fortyfikacji w Polsce w 2. poł. XX w.. Formułował wytyczne konserwatorskie do fortyfikacji Torunia, Kostrzyna, Grudziądza, Gdańska, Świdnicy. Miał znaczący udział w przygotowaniu rewitalizacji Fortu Grodzisko i przeprowadzonej rewaloryzacji Fortu Biskupiej Górki w Gdańsku. W Srebrnej Górze zajmował się edukacją harcerskich przewodników w zakresie fortyfikacji oraz współpracował z harcerzami ze szkół górniczych z Katowic w Forcie Ostróg tworząc Harcerski Korpus Srebrnogórski. Angażował się w liczne inicjatywy społeczne i naukowe, za co był często nagradzany. Był członkiem, m. in. Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji, Stowarzyszenia Kon­erwatorów Zabytków, Deutsche Gesellschaft für Festungsforschung, European Cathedrals Association (członkostwo honorowe). W 1997 został powołany przez Generalnego Konserwatora Zabytków do udziału w radzie krajowego programu „Ochrona i konserwacja architektury obronnej” oraz na rzeczoznawcę ministra kultury i sztuki w tej dziedzinie. Jego dorobek badawczy tworzy 65 publikacji i 44 prace niepublikowane. Zmarł 9 XI 2000 w Gdańsku, pochowany na tamtejszym cmentarzu Łostowickim.

&nbsp
Opracowane na podstawie:

Lech Narębski, Biskup Krzysztof (1952-2000), [w:] Polski Słownik Biograficzny Konserwatorów Zabytków [internet: http://www.skz.pl/skz_files/skz_glossary/index.html; dostęp 07.06.2023 r.]

BOGUWOLSKI Ryszard

BOGUWOLSKI Ryszard

(1942 – 2008), polski archeolog, muzealnik, kierownik Dyrektor Muzeum im. Ks. Dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu.

Urodził się 2 marca 1942 r. w Międzylesiu k. Turku w Wielkopolsce. W 1946 r. wraz z rodzicami przeniusł się do Chełmna. Ryszard wraz z siostrą rozpoczął edukację w szkole podstawowej i gimnazjum, a następnie w szkole średniej – Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Chełmnie. Po zdaniu matury w 1960 r. podjął studia archeologiczne na UMK w Toruniu, które ukończył w 1966 r. Po ukończeniu studiów, w dniu 2 stycznia 1967 r. rozpoczął pracę w grudziądzkim Muzeum, obejmując kierownictwo Działu Archeologii. Współpracę z muzeum podjął już w trakcie studiów, uczestnicząc w badaniach M. Tuszyńskiego na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Grucznie. Po śmierci M. Tuszyńskiego w 1966 r., Ryszard Boguwolski kontynuował badania doprowadzając do całkowitego rozpoznania cmentarzyska. W 1968 r. wstępuje w związek małżeński z Urszulą z d. Śmiglewską, a w kolejnym roku zostają rodzicami syna Tomasza. Na przełomie lat 60. i 70-tych podejmuje nowy temat badawczy związany ze średniowiecznym osadnictwem obronnym północnej części ziemi chełmińskiej. Badania weryfikacyjno-sondażowe realizowane w współpracy z archeologami z Katedry Archeologii UMK obejmowały m.in grodziska w Świeciu nad Osą, Grucie, Mełnie. Wieldządzu, Orłowie, Gawłowicach, Gołębiewku, Szembruku, Plemiętach, Mędzycach, Słupskim Młynie, Ryńsku, a także na Górze Zamkowej w Grudziądzu. Jego zainteresowania nie ograniczały się do badań stanowisk średniowiecznych, ale podejmował także szereg działań zmierzających do ratowania i rozpoznania stanowisk z innych okresów. Efektem realizowanych badań były liczne publikacje o charakterze naukowym i popularnonaukowym. Przez dziesiątki lat podejmuje liczne działania popularyzujące wyniki badań archeologicznych, m.in. przygotowując liczne ekspozycje. Aktywność naukowo-badawczą oraz popularyzatorską kontynuuje również po przyjęciu funkcji dyrektora Muzeum w Grudziądzu w roku 1979.
Jest inicjatorem wielu przedsięwzięć nie tylko z zakresu archeologii, jako dyrektor aktywnie współpracuje z ośrodkami muzealnymi i placówkami badawczymi na terenie kraju i za granicą. Aktywnie uczestniczy nie tylko w pracy naukowo-badawczej, ale także i społecznej. Z jego inicjatywy powołano w Grudziądzu Oddział Polskiego Towarzystwa Archeologicznego, od 1972 r. Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego, którego – od samego początku aż do roku 1991 – był prezesem. Wielokrotnie był nagradzany oraz odznaczany za zasługi na polu kultury i nauki. Pełnił funkcję dyrektora muzeum w Grudziądzu do swojej śmierci. Zmarł 11 maja 2015 r. w Grudziądzu

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Małgorzata Kurzyńska, Ryszard Boguwolski (2 marca 1942–11 maja 2015), „Rocznik Grudziądzki”, t. 25, 2017, s. 295-312.

BOAS Isidor

BOAS Isidor

(1858 – 1938), naukowiec, lekarz.

Ur. w Kcyni. Studiował w Berlinie, Halle i Lipsku. Pracował w Szpitalu Augusty w Berlinie.
Koncentrował się na badaniach chorób układu pokarmowego. Uważany jest za jednego z twórców gastroenterologii jako oddzielnej dziedziny w medycynie. Założył Niemieckie Towarzystwo Gastroenterologiczne i czasopismo „Archiv für Verdauungs-Krankheiten”. Zmarł w Wiedniu, popełniając samobójstwo.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

https://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085(00)70101-6/pdf
http://www.whonamedit.com/doctor.cfm/2656.html

BŁAŻEK Ludwik

BŁAŻEK Ludwik

(1892 – 1971), lekarz, wieloletni ordynator oddziału chirurgicznego i dyrektor Szpitala Miejskiego w Inowrocławiu.

Ur. w Rudzinach. Studiował medycynę w Gryfii i Fryburgu. Po uzyskaniu dyplomu doktora medycyny (dziedzina neurologii) rozpoczął pracę jako asystent w Poznaniu. W 1927 r. rozpoczął pracę na stanowisku ordynatora oddziału chirurgicznego w Szpitalu Miejskim w Inowrocławiu. W czasach II wojny światowej był ordynatorem w Warszawie (1940-41 r.) i w Grodnie (1941 r.). Po wojnie wrócił do Inowrocławia, w którym pracował do emerytury jako ordynator oddziału chirurgicznego, a także jako dyrektor tej szpitalnej instytucji. Zmarł w 1971 r. Uznany jest za wybitnego i postępowego lekarza, m. in. był honorowym członkiem Towarzystwa Chirurgów Polskich. Jest patronem Szpitala Wielospecjalistycznego im. dr. Ludwika Błażka w Inowrocławiu.

&nbsp
Współcześnie w regionie upamiętniony poprzez:

– Szpital Miejski im. dr Ludwika Błażka w Inowrocławiu;
– ulica Ludwika Błażka w Inowrocławiu

&nbsp
Oprac. na podstawie:

https://kujawy-zachodnie.jimdofree.com/znani-zas%C5%82u%C5%BCeni-zapomniani/b%C5%82a%C5%BCek-ludwik/

BERNARD z Wąbrzeźna

BERNARD z Wąbrzeźna (PĘCHAREK Błażej)

(1654 – 1720), franciszkanin, teolog, patron flisaków i żeglarzy, błogosławiony.

UUr. w opactwie Lubińskim. Syn Pawła Pęcharka i Doroty z d. Sasin. Ukończył szkołę w Wąbrzeźnie, a następnie w wieku 12 lat rozpoczął naukę w Kolegium Jezuickim w Poznaniu. Kierownik duchowny opactwa lubińskiego. W 2009 r. rozpoczął się proces beatyfikacji.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

http://mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl/swieci/bernard_z_wabrzezna/zycie.htm

BOLT Antoni Hieronim

BOLT Antoni Hieronim

(1891 – 1941), adwokat, prezydent miasta Torunia.

Ur. w Przysiersku, naukę podjął w Bydgoszczy uzyskując w 1910 r. świadectwo dojrzałości. Na studia prawnicze wyjechał do Niemiec i Szwajcarii (Fryburg, Genewa, Berlin, Halle). W 1913 r. zdał egzamin w Naumburgu i po powrocie na Pomorze podjął pracę w sądach w Gdańsku i Wejherowie. W trakcie I wojny światowej walczył zarówno na froncie wschodnim, zachodnim, jak i we Włoszech. Do pracy w gdańskim sądzie powrócił w r. 1918, ale w niedługim czasie wyjechał do Poznania, gdzie kontynuował karierę prawniczą i gdzie zdał egzamin asesorski. Następnie pracował w sądach we Wrześni i Jutrosinie (jako naczelnik sądu), w Departamencie Ziem Zachodnich w Poznaniu i Ministerstwie Sprawiedliwości. W 1923 r. był doradcą prawnym w gdańskiej hurtowni drewna „Wisła”. 7 V 1924 r. Rada Miejska wybrała go na prezydenta miasta. Wybór został zatwierdzony przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Na stanowisku pozostał do 1936 r. Uchodził za dobrego gospodarza miasta. Aktywny był również w działalności społecznej i przewodniczył licznym organizacjom. Na temat rozwoju Torunia pisał artykuły prasowe. Mimo chęci pozostania na stanowisku prezydenta miasta, w wyniku politycznych ataków sanacji nie został ponownie wybrany. Pozostał jednak w Toruniu. Od 1937 do 1939 r. pracował jako adwokat. Działał w Stronnictwie Narodowym. W 1938 r. został rajcą miejskim. Był wielokrotnie odznaczany. Po wybuchu wojny ukrywał się w Pyzdrach, jednak pod koniec 1940 r. został aresztowany. Po początkowym więzieniu w Koninie, Inowrocławiu i Poznaniu, został osadzony w Oświęcimiu gdzie zmarł w grudniu 1941 r.

W Toruniu początkowo mieszkał przy ul. Grunwaldzkiej 64 (prezydentówka).

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Kazimierz Przybyszewski, Bolt Antoni Hieronim, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 1, Toruń 1998, s. 36-37.

BOETHKE Karl August

BOETHKE Karl August

(1830 – 1912), profesor gimnazjalny, prezes Coppernicus-Verein, honorowy obywatel Torunia.

Ur. w Bydgoszczy. Syn tamtejszego burmistrza. Uczył się najpierw w rodzinnym mieście, później w Halle. Tam oraz następnie w Berlinie studiował filologię. Po odbyciu w l. 1851-1852 stażu nauczycielskiego, został nauczycielem domowym w położonym niedaleko Inowrocławia Rojewie. W 1855 r. osiadł w Toruniu, gdzie został nauczycielem w miejscowym gimnazjum. Od 1882 r. tytułował się profesorem gimnazjalnym. W trakcie pracy w toruńskim gimnazjum brał m.in. udział w pracach mających na celu uporządkowanie zbiorów bibliotecznych. Przygotowywał także, jako pomoce dydaktyczne, podręczniki do nauki języka angielskiego. Poza tym zajmował się działalnością literacką. Od 1862 r. działał w Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst, którego od 1888 r. aż do śmierci był prezesem. W ramach tej działalności często wygłaszał referaty na temat literatury. Poza tym angażował się w wydanie w 1873 r. edycji dzieła Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”. Z gimnazjum odszedł na emeryturę w 1902 r. W dwa lata później przygotował pracę poświęconą historii Coppernicus-Verein. W Toruniu zasłużył się także jako propagator sportu. W l. 1873-1912 był nawet przedstawicielem niemieckiego związku sportowego na powiat toruński. Za działalność na tym polu uhonorowano go kamieniem z płytą brązową, który jeszcze w międzywojniu stał przy obecnej ul. Mickiewicza, przed halą sportową. Z działalności społecznej warto odnotować choćby jego przewodniczenie radzie miejskiej. W 1900 r. został honorowym obywatelem Torunia. W tym mieście zmarł 2 II 1912 r.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Magdalena Niedzielska, Boethke Karl August, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 2, Toruń 2000, s. 40-41.

BLOKUS Franciszek

BLOKUS Franciszek

(1892 – 1971), urzędnik, samorządowiec, burmistrz Brodnicy.

Ur. w Foshucie (pow. Kościerzyna). Uczył się w Pelplinie i Chojnicach. Działał m.in. w harcerstwie. W 1914 r. zdał maturę. Po wybuchu I wojny światowej od 1915 do 1918 jako żołnierz armii niemieckiej walczył na froncie rosyjskim i francuskim. Po wojnie pracował w Gdańsku, ale jeszcze w 1919 r. rozpoczął pracę w urzędzie wojewódzkim w Toruniu, od 1925 r. będąc zastępcą naczelnika Wydz. Bezpieczeństwa. W tym okresie podjął studia prawnicze w Poznaniu. W 1928 r. objął stanowisko wicestarosty brodnickiego, a od 1930 do 1939 r. pełnił urząd burmistrza Brodnicy. Poza tym działał społecznie w licznych stowarzyszeniach i organizacjach. We wrześniu 1939 r. został uwięziony w Forcie VII w Toruniu. Po zwolnieniu wyjechał w rodzinne strony i pracował w Kościerzynie. Po wojnie pracował jako księgowy w Starej Kiszewie. Od 1952 r. mieszkał i pracował w Elblągu. Tam w 1971 r. zmarł i został pochowany.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Kazimierz Przybyszewski, Blokus Franciszek, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, t. 5, Toruń 2007, s. 26-27.

BENDA Karol

BENDA Karol

(1893 – 1942), dyrektor Teatru Miejskiego w Toruniu, reżyser, aktor.

Ur. w Warszawie, gdzie kończy szkołę średnią. Następnie studiuje na Wydziale Filozoficznym UJ w Krakowie. Tam w 1913 r. debiutuje w roli aktora w Weselu Wyspiańskiego. W l. 1915-16 występuje na deskach Teatru Polskiego w Wiedniu, następnie od 1917 r. gra na scenach teatrów warszawskich, w 1918 r. okazjonalnie również w Łodzi. Od IX 1924 r. dyrektor Teatru Miejskiego w Toruniu. W okresie zarządzania teatrem również reżyser i aktor. Od 1925 po połączeniu z teatrami z Bydgoszczy i Grudziądza zostaje dyrektorem Zjednoczonych Teatrów Pomorskich. W związku z trudnościami finansowymi i organizacyjnymi w 1926 r. podaje się do dymisji. Na scenie teatru toruńskiego pojawia się jeszcze w 1927 i 1928 r. Następnie na krótko wiąże się z Teatrem Narodowym w Poznaniu, by następnie krótko kierować Teatrem Polskim w Paryżu. Wraca do Toruniu w 1930 r. i do 1932 ponownie kieruje miejscowym teatrem, zapraszając do wystawianych spektakli najbardziej znanych polskich aktorów tego czasu. W 1932 r. kieruje także Operetką Zdrojową w Ciechocinku nakierowaną na występy dla kuracjuszy. Następnie ponownie, już do śmierci wiąże się z Warszawą i tamtejszymi teatrami. Tam umiera 25 marca 1942 r. na serce w trakcie spektaklu „Kochanek”. Pochowany w Warszawie.
Właściwie nazywał się Spitzbarth. Pseudonimu Benda używał na stałe od 1913 r. gdy zadebiutował jako aktor.

W Toruniu mieszkał przez pewien czas w pensjonacie „Zofijówka” K. Żuławskiej przy ul. Bydgoskiej.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Jan Bełkot, Benda Karol, [w:] Toruński słownik biograficzny, pod red. K. Mikulskiego, t. 1, Toruń 1998, s. 27-28.

BAŁACHOWSKI Witold

BAŁACHOWSKI Witold Kalikst

(1892 – 1940), profesor gimnazjalny, ofiara zbrodni katyńskiej.

Ur. w Ciborzu. Uczył się w gimnazjum w Brodnicy. Po maturze, w 1914 r., rozpoczął w Berlinie studia filozoficzne, które przerwała jednak wojna. Służył w wojsku niemieckim i do końca wojny dosłużył się stopnia podporucznika. Do października 1919 r. służył jeszcze w Staży Ludowej jako dowódca na części powiatu brodnickiego. W październiku t.r. został dowódcą baterii zapasowej w Poznaniu i stamtąd ruszył na Pomorze w okolice Brodnicy. Wówczas rozpoczął też w Poznaniu studia na Wydziale Filozoficznym. Ukończył je w roku akademickim 1921/1922, ale już od roku 1920/1921 pracował w katedrze języka i literatury angielskiej jako zastępca asystenta. Od 1921 do 1923 r. prowadził także zajęcia z historii sztuki. Po dopuszczeniu do egzaminów z języka niemieckiego, francuskiego i angielskiego oraz pomyślnym ich zdaniu w 1926 r., Komisja Egzaminacyjna dla Kandydatów na Nauczycieli Szkół Średnich, potwierdziła jego kwalifikacje nauczycielskie. Już od 1923 był nauczycielem w Gimnazjum im. M. Kopernika w Bydgoszczy. W 1933 r. został dyrektorem gimnazjum, ale funkcję tę sprawował tylko przez jeden rok szkolny. Nauczycielem pozostał jednak do wybuchu II wojny światowej. Przed wojną odbył ćwiczenie wojskowe i prawdopodobnie uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Następnie znalazł się w niewoli sowieckiej w Kozielsku skąd został wywieziony 3 IV 1940 r. W tym roku zamordowany w Katyniu. Jego zwłoki zostały zidentyfikowane w 1943 r.

&nbsp
Oprac. na podstawie:

Janusz Kutta, Bałachowski Witold Kalikst, [w:] Bydgoski słownik biograficzny, pod. red. Janusza Kutty, t. 1, Bydgoszcz 1994, s. 22.

Ta strona korzysta z ciasteczek. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.